Porositë e ambasadorit amerikan, Jeff Hovenier 123 string(19) "Jeffrey M. Hovenier" string(63) "https://klankosova.tv/wp-content/uploads/2022/01/download-5.jpg" nga Jeffrey M. Hovenier 29.06.2022 23:36 29.06.2022 23:36 Ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Jeffrey Hovenier, ka dhënë në Rubikon me Adriatik Kelmendin, intervistë ekskluzive lidhur me zhvillimet politike në Kosovë. Për çështjen e udhërrëfyesit për energjinë, dialogun Kosovë-Serbi, Asociacionin e komunave me Shumicë Serbe, idenë ”Ballkani i Hapur”, kriza në Ukrainë nga agresioni rus dhe shumë çështje e përgjigjie të tjera konkrete, i gjeni në qëndrimin amerikan të publikuar si vijon: 29.06.2022 Rubikon me Adriatik Kelmendi: Z. ambasador, faleminderit që erdhët në Rubikon. Ambasador, Jeffrey Hovenier: Ju faleminderit shumë. Është kënaqësi që jam këtu. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Pra, për herë të parë pas dy viteve do të festoni 4 Korrikun me mysafirë. Në fund të fundit, është shenjë e mirë dhe është hera e dytë që do të mbahet në ndërtesën e re të ambasadës. Ambasador, Jeffrey Hovenier: Po, dhe po e pres me padurim këtë ndejë – dhe do të jetë ndejë. Do të festojmë së bashku. Është prekëse për mua, që do të festojmë pavarësinë e Shteteve të Bashkuara, 246 vjet, por po ashtu do të festojmë edhe 14 vjet të pavarësisë së Kosovës. Nuk ma merr mendja që ka shumë vende ku është më e përshtatshme për të festuar pavarësinë se sa këtu. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Po… njoh shumë njerëz që në fakt i mendojnë pushimet bazuar në datën kur do ta festoni 4 Korrikun, veçanërisht këtë vit. Kjo po ashtu tregon këtë lidhjen; njerëzit që ndjehen mirënjohës për atë që kanë bërë Shtetet e Bashkuara për Kosovën deri tani. Ambasador, Jeffrey Hovenier: Nuk kam pasur kënaqësinë që të përjetoj 4 Korrikun në Kosovë më parë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Hera e parë? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Do të jetë hera e parë që e festoj 4 Korrikun këtu. E kuptoj se festohet shumë nga miqtë tanë kosovarë. Do të ndezim fishekzjarrë për ndejën tonë – që nuk mbahet pikërisht më 4 – por më 4 korrik, me siguri do të shoh festime këtu në Kosovë ku njerëzit festojnë për SHBA-në dhe partneritetin tonë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Javën e kaluar, Kosova dhe Serbia nënshkruan marrëveshjen për udhërrëfyesin për energji, por kjo marrëveshje konsiderohet madje edhe nga vetë Albin Kurti si marrëveshja jo më e mirë. Në anën tjetër, z. Petkoviq tha se kjo marrëveshje i jep Serbisë autonomi për furnizimin e komunave veriore me energji elektrike. Ju thatë se paraqet hap përpara dhe se është mirë që po shohim marrëveshje. A mendoni se zbatimi i saj do të shkojë siç duhet? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Shpresoj që zbatimi do të jetë siç duhet. Por, më lejoni të flas pak për këtë marrëveshje dhe domethënien e saj. Mendoj se kjo është arritja e parë e rëndësishme në dialog qe disa vite. Dhe ne e konsiderojmë atë të jetë arritje mjaft e rëndësishme. Kjo marrëveshje zgjedh një problem të pazgjidhur. Të gjithë qytetarët, banorë të Kosovës, pa marrë parasysh ku jetojnë, do të paguajnë faturat e energjisë. E vë energjinë elektrike në veri nën mbikëqyrjen e rregullatorit të Kosovës dhe është hap i rëndësishëm përpara që tregon se në fund të fundit, mund të arrihet përparim i rëndësishëm për të dy vendet përmes procesit të dialogut të lehtësuar nga BE-ja, të cilin ne e mbështesim fuqimisht. Pra, ne lëshuam një deklaratë pak pas arritjes së marrëveshjes duke shprehur mbështetjen tonë të fuqishme, që jemi shumë të kënaqur që është arritur dhe do të nxisë përparim të mëtejmë në dialog. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Shumë njerëz e kanë parë që deri tani qeveria e Kurtit nuk ka qenë shumë e etur për të arritur sukses në dialog – kryesisht pala serbe e ka thënë këtë. A mendoni se të dy anët tani po presin që gjërat të shkojnë mbarë në të ardhmen? Pra, a mund të presim rezultate pozitive edhe për çështjet tjera me Serbinë? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Kjo pyetje ndoshta do të ishte më me vend t’i drejtohej kryeministrit Kurti dhe negociatorit të tij, Besnik Bislimi dhe presidentit Vuçiq e negociatorit të tij, z. Petkoviq. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Nuk po japin shumë intervista. Ambasador, Jeffrey Hovenier: Por, unë do të thosha se ne vazhdojmë të besojmë se dialogu është prioritet i rëndësishëm. Dëshirojmë të shohim Kosovën të integruar në strukturat evropiane dhe euroatlantike. Ne besojmë fuqishëm se dialogu është mënyrë e rëndësishme për të arritur këtë dhe besojmë që Kosova mund të marrë pjesë në mënyrë aktive, konstruktive në dialog dhe të arrijë përparim domethënës për Kosovën pa i sakrifikuar gjërat që nuk janë të negociushme. Askush nuk po i kërkon Kosovës të negociojë për sovranitetin, pavarësinë, integritetin e saj territorial. Me arritjen e marrëveshjes për energji, kryeministri Kurti e Besnik Bislimi treguan pikërisht këtë: se mund të arrihet diçka domethënëse për Kosovën – dhe është e rëndësishme për tu arritur – dhe që ka gjasa për sukses edhe më të madh në dialog. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Një ndër marrëveshjet që ende po pret dhe për të cilën bëhet shumë zhurmë nga ana serbe është Asociacioni i komunave me shumicë serbe. Nga qeveria Kurti po thonë se nëse nuk trajtohet siç duhet, kjo mund të thotë se prek edhe sovranitetin e Kosovës. Ambasador, Jeffrey Hovenier: Më vjen mirë që e thatë ashtu: nëse nuk trajtohet siç duhet… Dhe kjo mendoj është pjesë thelbësore që duhet të merret parasysh kur mendon për Asociacionin e komunave me shumicë serbe. Së pari, qeveria amerikane e ka thënë zyrtarisht se ne besojmë që duhet të ketë Asociacion të komunave me shumicë serbe. Nëse e shihni Planin e Ahtisarit, Aneksin 2, ka disa indikacione që diçka e tillë mund të ekzistojë, pastaj në negociatat në Bruksel dhe marrëveshjet e Brukselit është zotimi se diçka e tillë të ekzistojë. Por, ne në bashkësinë ndërkombëtare kurrë nuk e kemi specifikuar se çka saktësisht duhet të jetë; cilat duhet të jenë kompetencat e saj sepse këtë gjë duhet ta përcaktojë qeveria e Kosovës, si dhe ta diskutojë në kontekst të dialogut. Por, dëshiroj të jem i qartë për diçka këtu: kam dëgjuar një numër të zyrtarëve kosovarë duke shprehur shqetësimin se mund të keqpërdoret ose të bëhet diçka si Republika Serbe. Dhe ky është shqetësim shumë i vlefshëm. Por, dua të jem i qartë që Shtetet e Bashkuara dhe mendoj edhe të gjithë partnerët tanë pajtohen që asnjë nga ne nuk dëshiron ta shohë diç të tillë. Asnjëri nga ne nuk beson që ky është mekanizëm i përshtatshëm për të arritur objektivat që duam ta shohim Kosovën duke i arritur, që janë shtet shumetnik, demokratik me Kushtetutë funksionale dhe sistem qeverisës funksional. Ne besojmë që mund të ketë mekanizma, përfshirë edhe një Asociacion të komunave me shumicë serbe, që nuk e ka atë lloj të autoritetit ekzekutiv, që nuk e prish funksionimin e mirë të qeverisë, por që ua lejon komunave me shumicë serbe dhe udhëheqësve të tyre që t’i bashkërenditin punët me njëri-tjetrin, të konsultohen, të shkëmbejnë praktikat më të mira se si i përmbushin përgjegjësitë e tyre në kontekst të ligjit të Kosovës, në kontekst të Kushtetutës së Kosovës. Pra, do të vazhdojmë të mbajmë qëndrimin e SHBA-së se do të shohim kah qeveria që të përkufizojë se me çka mund të punojë, çka mund të pranojë dhe ne do të bëjmë çka të mundemi duke punuar me Miro Lajçakun dhe të tjerët që të përpiqemi të shohim që kjo të jetë – ose që besojmë se është thelbësore që të jetë element i pakos së përgjithshme. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Mund të jetë paksa problematike për çështjen që Serbia ende nuk e njeh Kosovën dhe që dëshiron që shumica serbe të ketë një lloj autonomie. Pra, autonomi brenda territorit të Kosovës pa i njohur në fakt institucionet e Kosovës si të tilla. Si të gjendet gjuha e përbashkët duke pasur këtë situatë në terren? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Më lejoni të ritheksoj se si Shtetet e Bashkuara e shohin këtë proces duke ecur përpara. E kemi thënë zyrtarisht, administrata e Bajdenit e ka thënë zyrtarisht, vetë presidenti, sekretari, të tjerët e kanë thënë se ne besojmë që është e rëndësishme që ky dialogu i lehtësuar nga BE-ja të punojë drejt arritjes së një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse për normalizimin e marrëdhënieve të përqendruar në njohje reciproke dhe ne mendojmë se kjo është diçka që duhet të merret parasysh në të gjitha bisedat për pjesët shtesë të saj. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Njohja reciproke është diçka që përjashtohet nga Serbia. Presidenti Vuçiq shumë herë ka thënë se ai kurrë nuk do ta njohë Kosovën. Pra, nëse Serbia do të vazhdojë me këtë bllokadë edhe për 10-20 vjet, a ka ndonjë formë tjetër që mund ta arrijmë një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve që do ta ndihmojë Kosovën për tu bërë pjesë e organizatave ndërkombëtare, përfshirë OKB-në, NATO-n dhe tjerat pa pasur de facto dhe de jure njohjen nga Serbia. Ambasador, Jeffrey Hovenier: E kam të vështirë të flas se si do të duket përfundimi i tërë këtij procesi. Mendoj se mund të them vetëm se cili është qëndrimi i qeverisë së SHBA-së. Miro Lajçak ka mandat për të arritur një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Ky është mandati i tij dhe më duhet të jem i qartë që mandati i tij nuk është që të negociojë për statusin. Mandati i tij është të negociojë për një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Shtetet e Bashkuara e kanë thënë zyrtarisht se ne besojmë që duhet të jetë një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë të përqendruar në njohje reciproke. Ky është qëndrimi ynë. Mendoj se të gjithë duhet të shohim çka do të arrihet në negociata. Rubikon me Adriatik Kelmendi: A ka afat kohor? Ambasador, Jeffrey Hovenier: E dini, pasi kam bërë mjaft negociata përgjatë viteve, vënia e këtyre afateve të fundit false nuk nënkupton përparim. Natyrisht që ka afat kohor. Populli i Kosovës dëshiron ta shohë vendin plotësisht të integruar në strukturat evropiane dhe euroatlantike. Edhe ne e duam këtë gjë. Ne mendojmë se momentalisht jemi në një çast kur ka gjasa të njëmendta për arritjen e përparimit në dialog. Ka përkushtim nga administrata e Bajdenit; e kemi situatën kur politika e brendshme është më pak relevante meqenëse nuk do të keni zgjedhje as në Kosovë e as në Serbi për një kohë të caktuar. Pra, ne shpresojmë dhe e di që edhe përfaqësuesi i posaçëm Lajçak shpreson të shohë këtë periudhën e ardhshme ku kemi këtë mundësi që vërtetë të jetë periudhë ku kolektivisht arrijmë përparim. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Pra, mandati i zotit Lajçak zgjat edhe 18 muaj, një vit e gjysmë dhe është pak a shumë njëjtë si mandati i presidentit Bajden në Shtëpi të Bardhë. A është kjo diçka që duhet të mendojmë – një vit e gjysmë? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Mendoj se ka shumë sinjale që periudha e ardhshme– dhe nuk dua ta përkufizoj me 18 muaj apo dy vjet apo çfarëdo, por nuk është e pafund dhe ka mundësi të njëmendtë tani. E di që përfaqësuesi i posaçëm Lajçak është i përkushtuar për të bërë gjithçka që mundet për të shtyrë këtë gjë përpara. E di që Shtetet e Bashkuara janë të përkushtuara për të bërë gjithçka që mundemi për ta shtyrë këtë gjë përpara. Prandaj mund t’ju premtoj se diçka nga kjo do të varet nga kryeministri Kurti e presidenti Vuçiq dhe ekipet e tyre përkatëse se çka është e mundur të arrihet, por ne do të bëjmë gjithçka që është e mundur që të realizohet kjo. Rubikon me Adriatik Kelmendi: A po bëjnë qeveria e Kosovës dhe presidenti i Serbisë gjithçka që munden për të arritur këtë? A janë të sinqertë në dialog? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Mendoj se do të refuzoj të spekuloj për motivimet dhe praktikat e qeverisë në Serbi sepse kjo është puna e kolegut tim në Beograd, Kris Hillit. Unë jam përqendruar që të punoj me kryeministrin Kurti, presidenten Osmani, qeverinë e Kosovës që të shohim se çka mund të bëjë Kosova që të angazhohet në mënyrë konstruktive, urgjente, aktive në dialog për të arritur përparim për të mirën e popullit të Kosovës. Sërish, më duhet të them që puna që zëvendëskryeministri Bislimi e ka bërë për ta arritur këtë marrëveshje për energji është shembull i përkryer se çka shpresonim të shohim. Rubikon me Adriatik Kelmendi: E përmendët z. Lajçak shpesh në këta minutat e parë të intervistës. Pra, keni marrëdhënie të mirë me të, po ju pëlqen çka po bën z. Lajçak, në fakt çka po bën BE-ja për ta lehtësuar dialogun? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Mendoj se është e sigurt të thuhet se anembanë qeverisë së SHBA-së ka respekt të madh për kompetencat e Miroslav Lajçakut. Sipas këndvështrimit tonë, ai është zgjedhje e mirë për të punuar për një detyrë shumë të vështirë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Edhe ju me përvojën tuaj në Kosovë dhe në Ballkan dhe si ambasador i SHBA-së, gjithashtu z. Kris Hill në Beograd që ka shumë përvojë gjatë dhe pas luftës në Kosovë. A është ky sinjal i qartë se administrata e SHBA-së po përpiqet të ketë njerëzit më të mirë në terren për të ndihmuar në arritjen e kësaj marrëveshjeje? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Do të refuzoj të jap mendim për kualifikimet e mia. Thjesht do të them se kjo administratë është e përkushtuar për të bërë gjithçka që mundet për të arritur përparim dhe mendoj se presidenti Bajden ka qenë shumë i kujdesshëm, si dhe ekipi i tij ka qenë shumë i kujdesshëm për tu përpjekur që të sigurojë ekipin më të mirë të mundshëm për ta çuar këtë çështje përpara. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Dhe e kanë në mendje këtë: Për të arritur një marrëveshje dhe për t’i pasur njerëzit që njëmend do ta arrijnë atë? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Ky është qëllimi ynë. Sërish, ngurroj t’ju jap ndonjë afat kohor për përmbylljen e marrëveshjes për normalizimin e marrëdhënieve të përqendruar në njohje reciproke, por ky mbetet qëllimi dhe po i afrohemi atij urgjentisht. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Po flisnim për marrëveshjen për energji, por e pamë se nuk ka përparim për një çështje tjetër lidhur me targat. Ka pasur një periudhë gjashtëmujore për arritjen e marrëveshjes dhe para disa javëve e pamë që dështoi e tani kemi – nëse mund ta quaj ashtu – spekulim që qeveria e Kosovës do të veprojë për zbatimin e marrëveshjes së fundit që nuk do të ketë më targa me Kosovska Mitrovica, Pec brenda territorit të Kosovës. A mendoni se kjo është qasja e duhur? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Mendoj se Miro Lajçaku foli paksa për këtë në një intervistë që e dha dje. Nuk kam çka t’i shtoj asaj, por disa pika kryesore që i tha ai është se (1) mendonte se ishte e përshtatshme (siç e kuptova unë) që qeveria e Kosovës të marrë disa vendime dhe t’i shtyjë disa gjëra përpara për shkak të pamundësisë në negociata për të arritur pajtim për qasjen ndaj kësaj, si dhe gjithashtu ishte shumë i qartë se ka targa, të cilat në bazë të marrëveshjeve, negociatave në procesin e Brukselit, duhet të dalin jashtë përdorimit. Ne pajtohemi me këtë. Pra, besoj që qeveria e Kosovës po punon me mund për të menduar rreth mënyrës më të mirë si të bëhet kjo, por ne duam të jemi mbështetës. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Presidenti rus, Vladimir Putin, në shumë raste e ka përdorur precedentin e Kosovës për ta njohur Republikën e Donbasit. Si e komentoni këtë? Gjithashtu, pamë mediat serbe duke e sulmuar presidentin Putin duke thënë se po i krahason Kosovën me rajonet në Ukrainë dhe po e tradhton Serbinë lidhur me këtë çështje. Ambasador, Jeffrey Hovenier: Më shumë ka të bëjë me keqinformimin dhe informimin e rrejshëm të Rusisë. Është barazim i rrejshëm, stereotipike e Putinit, por thjeshtë nuk është e bazuar në fakte. Këto dy situata nuk mund të jenë më të ndryshme dhe kushdo që mundohet të barazojë situatën në Donbas me atë të Kosovës, sinqerisht nuk i ka kushtuar vëmendje historisë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Dhe për shkak të asaj që është duke ndodhur në Ukrainë, a ka rrezik për një efekt bartës në rajon? Sepse ka pasur shumë frikë në ditët e para të sulmit në Ukrainë se Rusia përmes Serbisë mund të ndërhyjë dhe të tentoj të provokoj, veçanërisht në veri. Ambasador, Jeffrey Hovenier: Ne gjithmonë vëzhgojmë për të parë se si rusët mund të tentojnë që ta destabilizojnë Evropën më gjerësisht dhe ne kishim njohuri mjaft të mira për planet dhe qëllimet e tyre që lidheshin me Ukrainën. Tash për tash nuk po shohim plane dhe qëllime që lidhen me Ballkanin Perëndimor në mënyrën e njëjtë dhe nëse do të kishte ne do të flisnim mjaftë hapur për to, siç kemi bërë në rastin e Ukrainës. Por ne jemi duke e vëzhguar, jemi duke e vëzhguar nga afër dhe jemi gati. Do të them se nëse do të isha qytetar i Kosovës do të ndihesha i sigurt për shkak të angazhimit të komunitetit ndërkombëtar, për sigurinë ndërkombëtare, si dhe për faktin se Kosova ka një zotim unik, KFOR-i, zbarkimi më i madh përtej kufijve, me një numër të madh të ushtarëve amerikan, është këtu për të ofruar siguri dhe është dhe kjo është një përkrahje e madhe e sigurisë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Pra Kosova është e sigurt? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Ne besojmë kështu, por kjo nuk do të thotë se ne jemi të vetëkënaqur. Po vëzhgojmë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Dhe veçanërisht pas 24 shkurtit, institucionet e Kosovës po kërkojnë një rrugë më të shpejtë për tu anëtarësuar në NATO. I dimë problemet që i kemi me shtetet mos-njohëse, katër prej tyre janë anëtarë të NATO-s, por a mund t’i ndihmoj SHBA-ja Kosovës për ta arritur këtë objektivë më shpejtë? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Ambasadores tone në NATO, Julie Smith-i është bërë kjo pyetje kohëve të fundit, dhe ajo çfarë ajo tha dhe edhe unë do të them është se ShBA e përkrahë integrimin e Kosovës në strukturat evropiane dhe euroatlantike, duke përfshirë NATO-n. Ne besojmë se e ardhmja e Kosovës është si anëtare e NATO-s dhe mezi presim ta shohim Kosovën në Partneritet për Paqe dhe në atë rrugë dhe nëse do të varej vetëm nga ne, kjo do të ishte duke ndodhur tashmë, ai proces do të ishte në zhvillim e sipër. Ne jemi duke bërë shumë për zhvillimin e Forcës së Sigurisë së Kosovës në mënyrë që kur të vijë koha të jeni gati me një forcë mbrojtëse shumetnike, ndërvepruese me NATO-n. Por ne nuk mund të marrim të vetëm vendime në NATO dhe ka aleatë tanë që nuk e përkrahin këtë dhe NATO merr vendime përmes konsensusit. Po bëjmë gjithçka mundemi për të ruajtur bashkëpunim të mirë ndërmjet Kosovës dhe NATO-s dhe e dimë se si do të duket përfundimi. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Pra mund të gjendet një mënyrë për ta bërë këtë më shpejtë nëse ka vullnet nga kombet tjera? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Epo, kur të kesh zotimin nga të gjithë anëtarët tjerë të NATO-s, të paktën për fillimin e procesit, kjo do të ndodhte mjaft shpejtë. Por duhet të bëj një çështje të qartë, në pikëpamjen tonë mënyra më e mirë për t’i adresuar këto shqetësime nga anëtarët tjerë të NATO-s që nuk janë ende gati është përmes përparimit në dialog. Kjo është një gjë që ata e kanë identifikuar si diçka e rëndësishme për ta që ky proces të shkojë përpara dhe prandaj i japim kaq rëndësi arritjes së progresit në dialog. Nuk është kusht i yni, por duam t’ju ndihmojmë që ta arrini atë kusht. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Ka pasur dy deklarata për përbashkëta drejtuar institucioneve të Kosovës që kërkonin që Kosova të ndërmarrë hapa që qeveria dhe institucionet nuk i kanë ndërmarrë. E para lidhet me zgjedhjet serbe në Kosovë dhe e dyta, e cila është përsëritur në fakt shumë herë nga ambasadorët e QUINT-it, është çështja e mos-implementimit të vendimit të Gjykatës Kushtetuese për pronat përreth Manastirit të Deçanit. Ambasador, Jeffrey Hovenier: Për Manastirin e Deçanit mendoj se Qeveria e ShBA-së dhe tërë partnerët tanë të QUINT-it janë mjaftë të qartë. Për ne kjo është një çështje e sundimit të ligjit. Kam dëgjuar shumë argumente dhe shumë shqetësime për vendimin e gjykatës dhe shumë sugjerime për faktorë të ndryshëm që është dashur të ishin marrë parasysh në marrjen e këtij vendimi. E drejtë, por me sa di unë, këto çështje janë ngritur gjatë procesit në gjykatë dhe pastaj pas një vendimi të gjykatës dhe pas një vendimi të Gjykatës së Apelit, ka shkuar në Gjykatën Kushtetuese dhe në një demokraci kur Gjykata Kushtetuese merr një vendim, pritjet janë që vendimi do të zbatohet. Pra, ne besojmë se është e rëndësishme që vendimi për Manastirin e Deçanit të zbatohet dhe kjo ka qenë pjesë e bisedës sime me këtë qeveri. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Dhe çfarë do të thotë që institucionet e Kosovës nuk po e zbatojnë këtë vendim? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Për ne kjo është zhgënjyese. E kemi bërë shumë të qartë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: A mund të ketë pasoja? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Është një pyetje e vështirë për tu përgjigjur. Natyrisht që ndikon në mënyrën se si shihet nga dikush se sa është Kosova e gatshme për t’i plotësuar të gjitha elementet e sundimit të ligjit dhe ne besojmë që është e rëndësishme për këtë qeveri, ashtu si edhe për çdo qeveri para kësaj, sepse kjo nuk është qeveria e vetme e cila nuk e ka zbatuar këtë vendim të Gjykatës Kushtetuese për ta bërë këtë. Por, nuk do të jetë diçka që në mënyrë fondamentale e ndryshon partneritetin tonë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Pra nuk duhet të frikësohemi se Serbia do ta përdorë këtë si precedent për të kërkuar koncesione të tjera për prona në Kosovë? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Nuk mund të flas për atë që Serbia mund të bëj apo të mos bëj. Në përvojën time të limituar me vendimet e Gjykatës Kushtetuese disa janë shumë unike, termi ligjor mendoj se është ‘sui generis’ për një situatë specifike për një moment specifik. Disa raste kanë zbatueshmëri më të gjerë. Por, prapë në një demokraci, ky nuk është vendim politik, por një vendim nga një degë e pavarur e qeverisë, gjyqësori. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Ne ende nuk kemi pozicion të qartë, apo kryesisht i kemi dëgjuar përfaqësuesit e qeverisë duke thënë se nuk do ta zbatojë marrëveshjen e Shtëpisë së Bardhë të arritur ndërmjet presidentit Trump, presidentit Vuçiq dhe ish kryeministrit të Kosovës, Avdullah Hoti, me 4 shtator. Pra po thonë se njohja nga Izraeli është e mirë, por më pas kemi shqetësime për tema të tjera atje. Ambasador, Jeffrey Hovenier: Po, pra zotimet e Uashingtonit duket se kanë ndryshuar në metodologji, pra ka një numër elementësh që janë duke u zbatuar, hapja e disa pikë-kalimeve kufitare, studimi që ne e kemi bërë për përdorimin e ujit në veri dhe disa gjëra të tjera. Pozicioni ynë është se kjo administratë i ka parë zotimet e Uashingtonit herët dhe e ka validuar një numër të këtyre zotimeve, ne kemi punuar me këtë qeveri dhe me Qeverinë e Serbisë për zbatimin e disa prej tyre. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Të validuara? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Ka një rishikim të politikave, a beson Qeveria e ShBA-së se kjo marrëveshje duhet të zbatohet dhe rishikimi i politikave e ka përcaktuar që po, në përgjithësi. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Të gjitha pikat atje? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Kjo është një pyetje e komplikuar për tu përgjigjur, sepse disa nga to janë shumë teknike dhe ka 19 apo 20 zotime të ndryshme. Çka do të thosha unë është se ka gjëra për të cilat jemi shumë të interesuar që të zbatohen, po shohim deri diku sukses në zbatimin e tyre dhe po flas për kalimet kufitare, kalimet rrugore, puna jonë me qeverinë për t’i dhënë qeverisë opsione për energjinë dhe gjëra të tilla dhe jemi arsyeshëm rehat ku qëndrojmë me to. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Dhe çfarë me çështjen e Ballkanit të Hapur dhe Schengenit Ballkanik, ishte një nga pikat atje, ne e pamë takimin e fundit që ndodhi në Maqedoni, në Ohër dhe kishte një ftesë për kryeministrin Kurti në të cilën nuk mori pjesë, duke thënë se nuk mund të marrë pjesë diku ku Serbia nuk e njeh Kosovën por gjithashtu e kemi parë kolegun tënd, Kris Hill atje duke e përkrahur iniciativën dhe gjithashtu zotërinë Eskobar, duke folur dhe duke ofruar mbështetjen e tij. Pra, a mund të na thoni konkretisht cili është qëndrimi amerikan në çështjen e Ballkanit të Hapur? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Natyrisht. Shtetet e Bashkuara i përkrahin iniciativat rajonale të cilat i afrojnë së bashku shtetet e Ballkanit Perëndimor, bashkëpunimin dhe i afrojnë me tregun evropian. Iniciativa të cilat e reduktojnë, e lehtësojnë rrjedhën e lirë të mallrave, shërbimeve, të njerëzve, e fuqizojnë sundimin e ligjit dhe ne e përkrahim. Pra, e përkrahim Procesin e Berlinit, e përkrahim CEFTA-n, e përkrahim Tregun e Përbashkët Rajonal dhe e përkrahim Ballkanin e Hapur. Dua të them ne e kemi thënë hapur, Gejb është i dërguari special për rajonin, përfaqësues special për rajonin dhe zëvendës-ndihmës sekretari për Ballkanin Perëndimor dhe kur i njofton prioritetet e politikave për Ballkanin Perëndimor, objektivat, ai flet në emër të qeverisë së Shteteve të Bashkuara, ne e përkrahim iniciativën e Ballkanit të Hapur, duke e thënë këtë ne e kuptojmë që Kosova ka të drejtë më marrë vendimet e saj sovrane se në cilat iniciativa rajonale do të marrë pjesë dhe në cilat nuk do ta bëjë, pra është një vendim sovran për Qeverinë e Kosovës. Përkrahja jonë për iniciativën e Ballkanit të Hapur do të vazhdojë deri në pikën që disa kushte të caktuara plotësohen apo vazhdohen. Një nga këto kushte për të cilën Gejb ka folur shumë hapur është se është e lirë dhe barabartë e qasshme për të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor, pra pa fusnota, pa kushte speciale, pra në këtë rast Kosova do të trajtohej si çdo shtet tjetër në këtë iniciativë. Tjetra është se principet të jenë në linjë me kërkesat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, në fakt puna që është bërë në lirinë e lëvizjes se njerëzve, të mallrave, të shërbimeve, kapitalit dhe çështjeve të sundimit të rendit dhe ligjit është në linjë me kriteret e Bashkimit Evropian për aq kohë sa këto kushte plotësohen ne e përkrahim iniciativën. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Dhe, a ka dallim mes Procesit të Berlinit dhe “Ballkanit të Hapur”, sepse e shohim se qeveria dhe jo vetëm qeveria, por edhe partitë opozitare gjithashtu nuk e mbështesin plotësisht “Ballkanin e Hapur”, por të gjithë e mbështesin Procesin e Berlinit. Cili është dallimi? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Nuk jam i sigurt nëse mund të përgjigjem në këtë pyetje, mendoj që është një pyetje e mirë që t’ua bëni atyre. Unë do të them se ne jemi të interesuar në cilëndo iniciativë që përmirëson perspektivën, rrit bashkëpunimin rajonal, zvogëlon barrierat për lëvizjen e lirë të njerëzve, mallrave dhe shërbimeve dhe që ndihmon që ta afrojë rajonin me tregun evropian. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Por, ju nuk shihni domosdoshmërish diçka më të rrezikshme për Kosovën nga “Ballkani i Hapur” sesa nga Procesi i Berlinit dhe iniciativat e tjera? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Ne e mbështesim iniciativën “Ballkani i Hapur” në këtë moment dhe kohë bazuar në përmbushjen e këtyre kritereve që i thashë. Nëse kjo do të ndryshonte, do të ndryshonte edhe mbështetja jonë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Një çështje tjetër që mori shumë vëmendje në Kosovë ishte çështja e gazsjellësit dhe vendimi i Qeverisë Kurti që të bëjnë studimet e tyre dhe në fund u kritikuan nga opozita se janë të krisur, se janë kundër strategjisë së sektorit të energjisë që mbështetet nga ShBA-ja dhe se po humbasin para që janë dhënë nga ShBA-ja? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Unë do të kundërshtoja disa nga pretendimet që ju sapo i ngritët. Nuk e di nëse të dhënat aktuale mbështesin disa nga këto pretendime. Do të thosha që kur Korporata Sfida e Mijëvjeçarit po bisedonte me Qeverinë e Kosovës çfarë do të përfshihej në marrëveshje, dhe Korporata Sfida e Mijëvjeçarit ka afate kohore shumë të rrepta për të arritur në përfundimet për mënyrat e ndryshme se si do të ndahen paratë, Qeveria e Kosovës nuk ishte akoma gati për të marrë vendime për elementet e sigurisë, duke përfshirë edhe çështjen e ndërlidhjes së mundshme me tubacionin që do të shkonte nga porti i Alexandroupoli deri në Shkup. Mjaft e drejtë. Nuk ishte një refuzim, ishte thjesht ‘nuk jemi gati’. Në fakt shumë muaj më vonë qeveria vetëm tani po publikon dhe po nxjerr komentet publike për strategjinë e energjisë që gjithashtu duket se është një strategji në zhvillim nga strategjia fillestare që e kishim që ka disa elementë pozitivë. Mund të mos jetë përgjigja e plotë e pyetjes shumë të vështirë se cilat do të jenë burimet energjetike të Kosovës. Asnjë para nuk është humbur, prandaj paratë që mund të ishin përdorur për studimin e fizibilitetit për inter-konjektorin, sepse kjo po diskutohej, kanë kaluar në elementë të ndryshëm të marrëveshjes së Korporatës Sfida e Mijëvjeçarit. Marrëveshja është akoma duke u negociuar, por shumë afër përmbylljes. Do të jetë shumë pozitive për qytetarët e Kosovës dhe ata të ShBA-së. Është një projekt i përbashkët. Do të jenë pak më shumë se 200 milionë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, mendoj se mes 30 dhe 40 milionë dollarë nga Kosova për të ndihmuar që të përmirësojmë një numër të elementëve të infrastrukturës energjetike në Kosovë në mes tjerash, duke përfshirë edhe punën që të përfshijmë më shumë gra dhe pjesëtarë të komuniteteve në sektorin e energjisë në Kosovë. Ne nuk jemi të shqetësuar se ku përfundoi kjo. Ne nuk jemi të shqetësuar se ku përfundoi kjo. Rubikon me Adriatik Kelmendi: A do të ishte më mirë nëse do të bëhej kjo? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Nuk e di përgjigjen e kësaj, sepse nuk i di akoma opsionet e ndryshme në dispozicion të Kosovës se si do të sigurojë burime alternative të energjisë, ku dëshiron që t’i vendosë të gjitha prioritetet e saj dhe nëse ai projekt i veçantë do të përshtatej me këto prioritete ose jo. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Dhe shumë e bënë ndërlidhjen me njohjen nga Greqia. A kanë këto dy çështje diçka të përbashkët? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Nuk jam në dijeni që kanë ndërlidhje të tillë. Do të them që unë kam vëzhguar që duket se ka një dialog të mirë mes Qeverisë së Kosovës dhe Qeverisë së Greqisë që është treguar nga numri i shkëmbimeve, vizitave dhe komunikimeve dypalëshe. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Gjithashtu është diskutuar shumë në Kosovë për natyrën e vizitës së kryeministrit Albin Kurti në ShBA. Ishte një vizitë e pazakontë nga koha që zgjati, gati 3 javë, e cila nga opozita u cilësua si “vizitë turistike” nga e cila Kosova nuk përfitoi asgjë. Si e keni parë ju këtë vizitë? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Mendoj se kurdo që një kryeministër viziton ShBA-në dhe zhvillon takime atje, kryeministri Kurti u takua me dy anëtarë të kabinetit tonë, pra nga ana zyrtare takime të këtij niveli për dobi të vendit. Nuk mund të flas për të gjitha motivet për të gjitha ndalesat që ai bëri, por siç e kuptoj ai punoi fort duke u përpjekur të tërheqë investime dhe të kërkojë të sjellë më shumë asistencë për të ndihmuar ekonominë e Kosovës që t’u ofrojë qytetarëve prosperitet më të mirë. Mendoj se është një qëllim i mundshëm dhe dua të di se takimet e tij me zyrtarët qeveritarë ishin serioze. Ai është takuar me Këshilltarin për Siguri Kombëtare, që është këshilltari më i afërt i presidentit Joe Biden në të gjitha politikat e sigurisë së jashtme. Ai është takuar edhe me drejtoreshën e USAID-it, që është ish-ambasadore e ShBA-së në Kombet e Bashkuara dhe është anëtare shumë e rëndësishme e kabinetit tonë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Por, ish-presidentët dhe ish-kryeministrat e Kosovës në ShBA kanë takuar presidentin, zëvendës-presidentin ose sekretarin e shtetit. A ishte ky një mesazh për kryeministrin Kurti, apo është një koincidencë? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Nuk është dërguar asnjë mesazh. Ne jemi Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe nëse kemi një mesazh ju do ta dini. Mënyra se si do ta dini është që do ta themi mesazhin. Ne në përgjithësi nuk dërgojmë sinjale, kjo nuk është mënyra jonë për të bërë diplomaci dhe sigurisht nuk është mënyra se si i ndërtojmë marrëdhëniet me shtete. Nuk duhet të lexoni shumë në faktin se presidenti Biden ishte në mes të luftës në Ukrainë dhe gjithashtu po përballet me pandeminë COVID-19 që po vazhdon në ShBA ose faktin se Sekretari Blinken që rezultoi me COVID-19 një javë para se kryeministri të jetë atje dhe menjëherë duhet të shkonte në Evropë për një takim të G7-s nuk ishin domosdoshmërish në dispozicion. Ne e vlerësojmë marrëdhënien me kryeministrin Kurti, unë punoj shumë mirë me të. Më ka respektuar dhe më ka ndihmuar, prandaj do të mundohem të shprish narrativën mbi këtë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Ne e kemi parë se ShBA-ja ka publikuar një listë të sanksioneve karshi disa individëve në rajon. A mund të presim që individë në Kosovë do të sanksionohen nga administrata amerikane? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Ne kurrë nuk i shohim paraprakisht vendimet për sanksione, është çështje e politikave tona, ne zakonisht i informojmë njerëzit për vendimet për sanksione në kohën kur i bëjmë këto vendime publike. Ajo që dua të them është se presidenti i ka dhënë autoritet agjencive qeveritare të mbikëqyrin individët që plotësojnë kritere të caktuara potencialisht për t’u sanksionuar. Shumë punë po bëhet në lidhje me personat që janë të përfshirë në sulmin e pajustifikuar të Rusisë në Ukrainë dhe një numër i njerëzve po sanksionohen për rolin individual që kanë luajtur. Ka autoritete që adresojnë në veçanti krimin e organizuar transnacional dhe njerëzit e përfshirë në krimin e organizuar transnacional dhe korrupsion. Njerëzit në Kosovë ose në vendet e rajonit që janë të përfshirë në aktivitete të organizuara kriminale ose korrupsion nuk duhet të flenë të qetë dhe fare mirë mund të ketë sanksione të caktuara në një moment. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Dhe përfshirja e ShBA-së në Kosovë – si trupat e NATO-s, Bondsteel, ambasada amerikane – po shkon në ritmin e zakonshëm? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Po. Është kënaqësi të jesh përfaqësues i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë. Kam shërbyer në pak vende në shërbimin tim diplomatik 32 vjeçar ku jemi të mirëpritur, të përshëndetur dhe të respektuar dhe të dashur siç jemi këtu. Dhe e dëgjojmë këtë në të gjitha anët. Mendoj se mund të flas edhe për kolegët në ushtrinë amerikane që shërbejnë në KFOR dhe sigurisht për kolegët në ambasadën amerikane dhe gjashtë agjencitë tona se vërtetë jemi të kënaqur që jemi këtu. Jemi po aq të përkushtuar në këtë partneritet ashtu si homologët tanë në qeveri ashtu si dhe njerëzit e Kosovës. Ne jemi mirënjohës që jemi këtu. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Dhe çka për çështjen e vizave, ne po mburreshim se me pasaportë të Kosovës mund të merrnim viza me afat pesëvjeçar derisa shohim se na ka mundur Shqipëria të cilët merrnin viza trevjeçare derisa tani po marrin viza me afat dhjetëvjeçar. A do të jemi edhe ne atje? Ambasador, Jeffrey Hovenier: Më keni dhënë një sfidë të re. Do të shoh se çfarë mund të bëj për këtë temë. Rubikon me Adriatik Kelmendi: Zotëri ambasador, ishte kënaqësi e vërtetë të ju kisha këtu në Rubikon. Faleminderit! Ambasador, Jeffrey Hovenier: Ishte kënaqësi të isha këtu. Ju faleminderit shumë! Rubikon me Adriatik Kelmendi: Faleminderit për mundësinë! *Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber. *Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.