Ukraina: Një betejë për të ardhmen e Evropës

Lufta në Ukrainë është një betejë vendimtare për të ardhmen e Evropës, rikonfigurimin e saj gjeostrategjik dhe në fund të fundit, arkitekturën e re të sigurisë.

Ajo shënon një ndryshim tektonik në evolucionin e kontinentit, të shkaktuar si nga llogaritja e gabuar historike e Putinit, ashtu edhe nga rezistenca e popullit ukrainas. Dhe reagimi i shpejtë, pothuajse instinktiv, i Shteteve të Bashkuara për të ofruar ndihmë ushtarake dhe ekonomike vetëm sa e përshpejtoi këtë ndryshim.

Kjo është një luftë që transformon sistemin sepse ka ekspozuar skeletin e kalcifikuar të shpërndarjes së fuqisë në Evropë, në dukje të zhytur nën një shtresë institucionesh, të krijuara nga dekada të mbinacionalizmit për të kompensuar dobësinë ushtarake të kontinentit pas vitit 1945. Ajo ka zbuluar gjithashtu interesa dhe rreshtime konkurruese brenda-evropiane, duke vënë në qendër të vëmendjes pyetjen nëse institucionet ekzistuese janë ende në krye të detyrës.

A janë NATO-ja dhe Bashkimi Evropian në gjendje të nxisin Evropën që t’i rezistojë Rusisë dhe të paguajnë një çmim shkatërrues për fillimin e një lufte ndryshe nga të gjitha që ka parë kontinenti që nga viti 1945? Apo do të ketë sukses presidenti rus Vladimir Putin në ripushtimin perandorak të Ukrainës, të rivendosë një sferë ndikimi në Evropën Lindore dhe – pasi ushtria e tij të jetë ripërshtatur pas disa vitesh – ndoshta edhe të sfidojë drejtpërdrejt NATO-n?

Deri më tani, reagimi perëndimor ndaj luftës ka qenë i dukshëm për bujarinë dhe natyrën e saj të rastësishme. Ajo është përcaktuar gjithashtu nga “kujtesa muskulore” politike se ku është qendra e Evropës dhe ku fillon dhe mbaron periferia e saj.

Argumenti politik i Evropës mbi Ukrainën ka të bëjë me atë se çfarë duhet të jetë fundi i lojës ose, më mirë, nëse është ende e mundur që të ketë një fundlojë që është në përputhje me gjendjen e mëparshme ekzistuese të punëve pasi të pushojnë të shtënat. Kjo është, pjesërisht, arsyeja pse diskutimi për të ardhmen e Ukrainës është nxitur nga zgjerimi i njohur i BE-së dhe pse pyetjet thelbësore të sigurisë – siç është anëtarësimi i vendit në NATO – janë shmangur kryesisht deri më tani.

NATO, në fund të fundit, ka të bëjë me fuqinë e fortë dhe mbrojtjen kolektive dhe do të jetë shpërndarja e fuqisë së fortë të pasluftës, ajo që do të nxisë kornizën institucionale dhe do të përcaktojë arkitekturën e re të një Evrope të ardhshme. Ashtu siç ndodhi në fillimin e Luftës së Ftohtë, një qendër e re graviteti do të shfaqet në Evropë – gjithnjë e më shumë në verilindje. Vendimi i Finlandës dhe Suedisë për të kërkuar anëtarësimin në NATO nuk është veçse shembulli më i qartë i këtij ndryshimi që po shpaloset.

Megjithatë, historikisht, për zgjidhjet institucionale për dilemat e sigurisë shikohet nga e kaluara, edhe pse ato pretendojnë se ofrojnë zgjidhje për të ardhmen. Natyrisht, marrëveshjet e sigurisë institucionale mund të mbështesin aleancat, por vetëm kur ato institucione pasqyrojnë fuqinë dhe interesat reale. Ky realitet është sjellë në shtëpi gjatë kësaj lufte. Dhe ndërsa rreziku i revanshizmit rus në Evropë e ka ringjallur politikisht NATO-n, në mungesë të riarmatimit real evropian, aleanca e nderuar do të shenjtërohet deri në një pikë të parëndësishme.

Sot, Evropa është në një pikë kthese sepse ajo mbetet e lidhur me “mendimin institucional” që është gjithnjë e më i ndarë nga realitetet e fuqisë së fortë në terren. Në të njëjtën kohë, liderët politikë të kontinentit kuptojnë se ajo që ndodh në Ukrainë – dhe, në fund, ku përfundon në hartën politike të Evropës – do të përcaktojë rrjedhën e evolucionit të Evropës dhe si rrjedhojë, marrëdhëniet transatlantike.

Pavarësisht se çfarë, një gjë është e sigurt, megjithatë: do të ketë pasoja reale dhe të qëndrueshme për të ardhmen e Evropës.

Kur një komb ka fituar lirinë e tij përmes një sakrifice të tmerrshme dhe të përgjakshme, duke mbrojtur të tjerët në kontinent gjatë procesit, nuk mund të lihet mënjanë dhe t’i thuhet se është një shtet periferik. Një Ukrainë fitimtare do të pretendojë kështu vendin e saj në Evropë për sakrificën e saj të madhe, ndërkohë që ShBA-ja dhe vendet evropiane që luajtën një rol kyç në fitoren e saj – veçanërisht ato përgjatë krahut lindor të NATO-s – do të bëhen shumë më me ndikim.

Marrëzia e Putinit për të bërë gjithçka kundër Ukrainës ka vënë në lëvizje një proces që nuk mund të kthehet mbrapsht. Dhe nuk është vetëm se qendra e gravitetit të Evropës do të zhvendoset në verilindje, por edhe se koncepti dikur i mjegullt i Evropës Lindore si një vend i prapambetur i Perëndimit – një imazh i krijuar nga luftërat ballkanike të viteve 1990 – është çmontuar plotësisht.

Evropa Lindore është tashmë plotësisht evropiane, historia dhe trashëgimia e saj zbulohen rishtazi në universitetet dhe institutet amerikane çdo ditë, me imazhet e Rigës, Varshavës dhe Kievit që mbushin ekranet tona. Ne shohim politikanë nga Evropa Lindore që tregojnë lidership dhe guxim në një moment nevoje, duke artikuluar qartë prioritetet e tyre të sigurisë kombëtare, duke vënë lëkurën e tyre në lojë dhe duke ndërmarrë rreziqe reale për ta ndaluar Rusinë dhe për të ndihmuar Ukrainën në luftën e saj për liri dhe sovranitet kombëtar.

Lufta në Ukrainë nuk ka mbaruar, por Evropa tashmë ka ndryshuar. Dhe, në të vërtetë, udhëheqësit e saj e kuptojnë këtë. Thjesht do të duhet më shumë kohë që të gjithë të interesuarit ta pranojnë atë, pasi ta bëjnë këtë do të varrosin – ndoshta përgjithmonë – skeletin e kalcifikuar të asaj që kontinenti dukej deri vonë.

Mendimet e shprehura këtu janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë politikën ose qëndrimin zyrtar të televizionit Klan Kosova.

klankosova.tv