Miku ynë serb, kryeglorifikuesi i gjenocidit

Perëndimi vazhdon ta shohë presidentin e Serbisë Aleksandar Vuçiç si një partner kyç në rajon, pavarësisht historisë së tij të gjatë të mohimit të kryerjes së akteve të gjenocidit në të gjithë Ballkanin dhe se veprimet e tij të vazhdueshme kërcënojnë stabilitetin rajonal.

Është e domosdoshme që qeveritë perëndimore të rishqyrtojnë marrëdhëniet e tyre me liderin autoritar të Serbisë.

Në krye të votimit të Kombeve të Bashkuara (OKB) mbi Rezolutën për caktimin e 11 korrikut si “Dita Ndërkombëtare e Reflektimit dhe Përkujtimit të Gjenocidit të Srebrenicës 1995”, presidenti 54-vjeçar i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, doli në qendër të skenës. si kundërshtari kryesor i nismës.

Ndërsa disa e karakterizojnë atë si mohuesin kryesor të gjenocidit të Serbisë, realiteti është më tinëzar. Vuçiç jo vetëm që mohon gjenocidin e Srebrenicës, por ai shpesh ka lavdëruar mizoritë e Ballkanit dhe ideologjitë e aparteidit të viteve 1990.

Pasi OKB-ja miratoi Rezolutën, udhëheqësi autoritar bëri një shfaqje teatrale, duke qarë në flamurin serb përpara se të ngrinte në mënyrë dramatike dorën e tij në përshëndetjen me tre gishta serb – një simbol i fuqishëm i nacionalizmit dhe supremacisë serbe.

Në kontekstin e luftërave ballkanike dhe gjenocidit të Srebrenicës, ky gjest i ngjan ftohjes një zyrtari nazist që kryen përshëndetjen e Sieg Heil.

Pse Vuçiq kundërshtoi kaq ashpër Rezolutën e OKB-së? Përtej fyerjes së hapur ndaj viktimave të gjenocidit të Srebrenicës, pse kanë rëndësi veprimet e tij? Dhe pse duhet të kenë kujdes qeveritë perëndimore?

Kundërshtimet e serbëve ndaj rezolutës së OKB-së

Serbia dhe Republika Srpska – një nga dy entitetet që përbëjnë Bosnjën dhe Hercegovinën – me mbështetjen e Rusisë, kundërshtuan Rezolutën e OKB-së në disa premisa të rreme:

Së pari, ata cituan një raport fals të financuar nga Republika Srpska, duke argumentuar se mizoritë në Srebrenicë nuk përbënin gjenocid. Edhe patriarku i Kishës Ortodokse Serbe derdhi ujë të shenjtë mbi këtë narrativë të OKB-së, duke lëshuar një deklaratë në ditën e Rezolutës duke bërë thirrje për “popullin besnik në lutje, qetësi, solidaritet të ndërsjellë dhe këmbëngulje për të bërë mirë, pavarësisht krejtësisht të rreme dhe të padrejtë. akuzat ndaj të cilave ata janë të ekspozuar në Organizatën e Kombeve të Bashkuara”. Kisha Ortodokse Serbe është një nga institucionet më të besuara në shoqërinë serbe, kështu që fjalët e patriarkut kanë peshë të konsiderueshme.

Fakti mbetet se Gjykata Ndërkombëtare Penale për ish-Jugosllavinë (ICTY), Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) dhe gjykatat në Bosnje, Serbi dhe Kroaci kanë shpallur fajtorë të paktën 54 individë për kryerjen e akteve të gjenocidit, krimeve kundër njerëzimit, dhe krime të tjera kundër boshnjakëve (muslimanëve boshnjakë) në Srebrenicë. Për më tepër, mund të argumentohet bindshëm se ajo që ndodhi në Srebrenicë ishte pjesë e një gjenocidi më të gjerë të drejtuar posaçërisht ndaj boshnjakëve të kryer nga serbët e Bosnjës me mbështetjen e Jugosllavisë, e cila në atë kohë përbëhej vetëm nga Serbia dhe Mali i Zi.

Së dyti, serbët e kundërshtuan Rezolutën me arsyetimin se ajo gjoja i përshkruante të gjithë serbët si autorë dhe impononte fajin kolektiv. Rusia madje e etiketoi rezolutën e OKB-së si “një përpjekje perëndimore për të eliminuar serbët”, duke u përafruar me qëndrimin e Vuçiqit dhe Dodikut kundër pranimit të të vërtetave historike.

Dy ditë para votimit në OKB, në Kullën e Beogradit u shfaq një tekst dixhital: “Ne nuk jemi njerëz gjenocidal. Ne kujtojmë. Serbia krenare dhe [entiteti i mbizotëruar nga serbët e Bosnjës, Republika Srpska. Ky mesazh përkoi me fushatat e tjera që përhapnin mesazhe të ngjashme nga Beogradi në Srebrenicë.

Në kontrast të plotë, Rezoluta nuk përmendi “serbët” apo “serbët” si autorë. Në vend të kësaj, ai u fokusua te viktimat – boshnjakët – dhe inkurajoi vendet anëtare që t’i japin fund mosndëshkimit, të promovojnë pajtimin dhe besimin dhe të edukojnë për gjenocidin e Srebrenicës.

Në Bosnje dhe Hercegovinë, mohimi i gjerë i gjenocidit vazhdon pavarësisht ndalimit të vendosur nga ish-Përfaqësuesi i Lartë, Valentin Inzko. Tekstet shkollore të serbëve të Bosnjës janë të mbushura me revizionizëm historik, duke lënë pas dore diskutimet rreth gjenocidit të Srebrenicës. Kurrikula e serbëve të Bosnjës i trajton gjenocidët e dënuar si Radovan Karaxhiq dhe gjeneral Ratko Mlladiq si shpëtimtarë dhe jo si autorë. Në mënyrë alarmante, Milorad Dodik, presidenti i Republika Srpska, po kërkon tekste të reja të historisë që lavdërojnë në mënyrë eksplicite gjenocidarët serbë të Bosnjës.

Edukimi për gjenocidin është imperativ pasi i ndihmon shoqëritë të pranojnë gabimet e së kaluarës dhe mbron kundër përsëritjes së mizorive të tilla. Arsimi shërben si një mjet jetik për pajtim, veçanërisht në shtetet dhe territoret përgjegjëse për këto krime. Për shembull, mësimdhënia për Holokaustin është thelbësore për arsimin gjerman. Dy dekada më parë, Gjermania ngriti Memorialin e Holokaustit në zemër të Berlinit pranë Portës së Brandenburgut. Për më tepër, Gjermania financon udhëtime për studentët dhe studiuesit në ish kampet e vdekjes për të studiuar mizoritë naziste. Larg nga sugjerimi se të gjithë gjermanët janë gjenocidarë, këto programe arsimore promovojnë idenë se mizoritë ishin të gabuara dhe nuk duhet të përsëriten.

Së fundi, serbët argumentuan se rezoluta e OKB-së do të krijonte përçarje mes boshnjakëve dhe, sipas fjalëve të Vuçiq, “të hapte plagë të vjetra dhe do të krijonte kërdi të plotë politike”. Megjithatë, përballja me të vërtetën ka një shans shumë më të mirë për të nxitur pajtimin. Veprimet e vazhdueshme nga Republika Srpska dhe Serbia në promovimin e mohimit të gjenocidit janë ato që ndajnë kombin boshnjak dhe rajonin e Ballkanit, pasi praktikisht nuk ka asnjë ndjenjë zyrtare përgjegjësie apo pendimi.

Çuditërisht, autoriteti shumë i respektuar për politikën, pushtetin dhe politikën, POLITICO, lejoi Marko Gjuriqin, ministrin e Jashtëm të Serbisë dhe mbështetës të tepruar të Vuçiqit, të botonte një artikull që avanconte dezinformimin serb. Përveç gënjeshtrave të përmendura më parë, Gjuriq citoi në mënyrë të sikletshme kryepeshkopin e ndjerë Desmond Tutu, duke thënë se nuk ka rrugë të shkurtër për shërim.

Megjithatë, Gjuriq e anashkalon faktin se Kryepeshkopi Tutu, i njohur me dashuri si “Harku”, ishte një kampion i thënies së së vërtetës si pjesë e procesit të shërimit. Duke folur për Komisionin e së Vërtetës dhe Pajtimit të Afrikës së Jugut (TRC), të cilin ai e drejtoi dhe i cili mblodhi së bashku mbi 21,000 viktima dhe autorë për të diskutuar krimet e aparteidit, Tutu tha: “Ne kishim nevojë të pranonim se kishim një të kaluar të tmerrshme… Duhej të shikonim bishën në sy, që e kaluara të mos na mbante më peng.”

Promovimi dhe lavdërimi i gjenocidit

Përtej fushatës së fundit të Vuçiqit për mohimin e gjenocidit të OKB-së, lideri autoritar ka një histori të gjatë jo vetëm që ka lavdëruar mizoritë dhe gjenocidët serbë. Për shembull, në vitin 2007, kur qeveria serbe e quajti Bulevardin AVNOJ në Novi Beograd në bulevardin Zoran Gjingjiç, pas kryeministrit të vrarë serb, i cili ishte i përkushtuar ndaj integrimit në BE, demokracisë dhe bashkëpunimit me ICTY, Vuçiq reagoi ashpër.

Mes ndryshimit të emrit, një Vuçiq i inatosur mbërriti në bulevardin AVNOJ, duke bërtitur përmes megafonit se “ne kemi ardhur [këtu], për të ngjitur postera me emrin e Ratko Mlladiç, për t’u treguar atyre se luftojmë për liri dhe se duam dhe respektoni shtetin serb dhe popullin serb më shumë se çdo gjë tjetër”. Më pas ai vendosi një poster në një mur me emrin “Bulevardi Ratko Mlladić”. Vuçiq deklaroi para kamerave gjithashtu: “Kjo është mënyra jonë për të treguar se nuk mund të na trembin dhe se liria ishte dhe mbetet gjëja më e rëndësishme për Serbinë, ndaj le të vijnë të na arrestojnë”.

Është interesante se Vuçiq përdori “ne” kolektive kur fliste sikur u referohej autorëve të Luftës së Bosnjës, të cilët duhet të arrestohen. Për më tepër, deklarata e tij për “lirinë” duket se nënkupton se gjenocidi i një personi është çliruesi i një personi tjetër.

Ndërkohë që jo të gjithë serbët janë gjenocidarë, Serbia aktualisht udhëhiqet nga një mohues dhe lavdërues i gjenocidit. Disa analistë serbë madje do të argumentonin se vetë Vuçiq është një gjenocid, gjë që shpjegon pjesërisht kundërshtimet e tij të forta ndaj Rezolutës së OKB-së.

Konteksti historik i Luftës së Bosnjës dhe roli i Vuçiqit

Pas shpërbërjes së ish-Jugosllavisë, Lufta e Bosnjës filloi më 6 prill 1992. Serbët e Bosnjës, të udhëhequr nga Radovan Karaxhiq dhe gjeneral Ratko Mlladiq, formuan Ushtrinë e Republikës Srpska (VRS), e cila u mbështet drejtpërdrejt nga presidenti i atëhershëm i Serbisë, Slobodan Millosheviq dhe Ushtrinë Popullore Jugosllave (APJ). VRS luftoi kryesisht kundër Ushtrisë së Republikës së Bosnje dhe Hercegovinës (ARBiH) dhe Këshillit Kroat të Mbrojtjes (HVO).

Gjatë kësaj periudhe të trazuar, një i ri Vuçiç, me pranimin e tij, u bë një “vullnetar lufte” në Sarajevë në mes të rrethimit të saj famëkeq – më i gjati në historinë moderne. Megjithatë, qëndrimi i Vuçiqit në vijën e parë rezultoi i shkurtër dhe ai zgjodhi një rol tjetër në konflikt. Narrativa zyrtare e përshkruan atë si një “gazetar” për televizionin Channel S, duke përdorur aftësitë e tij në anglisht për të mbuluar luftën për audiencën ndërkombëtare.

Megjithatë, skeptikët sfidojnë kredencialet gazetareske të Vuçiqit, duke pretenduar se ai ishte një zëdhënës i serbëve radikalë në Pale (që ndodhet në juglindje të Sarajevës), bastioni i serbëve të Bosnjës që avokonte për shkëputje nga Bosnja dhe Hercegovina. Ky dyshim fiton besim duke pasur parasysh trajektoren politike të Vuçiqit, pasi ai iu bashkua Partisë Radikale Serbe (SRS) në vitin 1993. Veçanërisht, Vuçiç është mburrur hapur për intervistimin e Radovan Karaxhiqit dhe luajtjen e ndeshjeve shahu me gjeneralin Ratko Mlladiq, dy nga figurat më të njohura ICTY për akte përfshirë gjenocidin gjatë Luftës së Bosnjës.

SRS, shtëpia politike e Vuçiqit gjatë Luftës së Bosnjës, përkrahte një ideologji të ekstremit të djathtë të përqendruar në konceptin e “Serbisë së Madhe” – bashkimi i të gjithë serbëve në të gjithë Ballkanin. Për disa ithtarë, ky vizion justifikonte mizoritë kundër joserbëve në vitet 1990. Vojislav Sheshelj, ish-presidenti i SRS-së dhe mentori politik i Vuçiqit, avokoi për unitet serb dhe luftë kundër “armiqve historikë” të Serbisë, përkatësisht popullatës kroate, myslimane dhe shqiptare brenda territoreve të ish-Jugosllavisë.

Në maj të vitit 1992, gjatë kohës së Vuçiqit në Sarajevë, termi etničko čišćenje (spastrim etnik) ishte bërë i njohur në politikën ndërkombëtare. Në atë kohë, gazetari i shquar Roy Gutman e përshkroi termin si një “eufemizëm serb për një fushatë mizorie dhe dëbimi brutal në rastin më të mirë”.

SRS kultivoi lidhje të ngushta me udhëheqësit serbë të Bosnjës në Republika Srpska, të cilët kërkuan shkëputje nga Bosnja dhe Hercegovina. Gjatë kulmit të Luftës së Bosnjës, më 20 mars 1995, Vuçiç, atëherë Sekretar i Përgjithshëm i SRS-së, mbrojti publikisht konceptin e “Serbisë së Madhe”. Ai la të kuptohej se partia e tij, nëse fitonte në zgjedhje, do të tejkalonte mbështetjen e regjimit të Millosheviçit për serbët në të gjithë Ballkanin dhe do të ndihmonte në krijimin pa mëdyshje të një shteti të bashkuar serb.

Nocioni i Serbisë së Madhe nxiti një proces të “të tjerëve”, duke i ndarë grupet në “ne” kundrejt “ata” dhe duke e pikturuar “tjetrin” si një kërcënim ekzistencial dhe inferior. Rezultati në Srebrenicë midis 11 dhe 31 korrikut 1995 ishte ekzekutimi sistematik i mbi 8,000 burrave dhe djemve boshnjakë pasi u ndanë nga gratë dhe vajzat në grup.

Disa analistë serbë janë ankuar se ka pak gjëra që e dallojnë Vuçiqin nga kriminelët e dënuar të luftës kur bëhet fjalë për rolet e tyre gjatë Luftës në Bosnje. Më 20 korrik 1995, fjalë për fjalë në mes të gjenocidit të Srebrenicës, Vuçiq, në atë kohë një deputet, në mënyrë famëkeqe mbajti një fjalim në Kuvendin e Serbisë duke lëshuar një paralajmërim rrëqethës për këdo që guxonte të ndalonte mizoritë e vazhdueshme: “Nëse bombardoni, nëse vrisni një serb, do të vrasim njëqind myslimanë. Pra, të shohim nëse dikush në bashkësinë ndërkombëtare guxon të godasë pozicionet serbe…”

Ky kontekst historik mbështet polemikën rreth kundërshtimit të ashpër të Vuçiqit ndaj Rezolutës së OKB-së dhe veprimeve dhe deklaratave të tij të mëvonshme në lidhje me gjenocidin e Srebrenicës.

Zbërthimi i justifikimeve të kameleonit politik

Vuçiq, një kameleon i zoti politik, ka kërkuar vazhdimisht të minimizojë deklaratat e tij nxitëse në lidhje me Serbinë e Madhe dhe kërcënimet që ai bëri gjatë gjenocidit të Srebrenicës. Pavarësisht pamjeve video të deklaratave të tij, Vuçiq ka mohuar të bëjë deklarata të tilla për media. Për më tepër, ai ka mbrojtur retorikën e tij duke pretenduar se fjalët e tij janë nxjerrë “jashtë kontekstit”. Ai gjithashtu theksoi se nuk është përfshirë drejtpërdrejt në vrasje.

Megjithatë, përpjekjet e Vuçiqit për të distancuar veten nga përgjegjësia anashkalojnë dy dimensione kritike ligjore. Së pari, Konventa e Gjenocidit përcakton “nxitja e drejtpërdrejtë dhe publike për të kryer gjenocid” si një akt gjenocidi në vetvete. Kjo do të thotë se edhe nëse Vuçiq nuk ka kryer fizikisht vrasjen aktuale, veprimet e tij në nxitjen e urrejtjes dhe dhunës kundër boshnjakëve mund të shihen si kontribut në gjenocid.

Veçanërisht, individë si Ferdinand Nahimana, Jean-Bosco Barayagwiza dhe Hassan Ngeze u dënuan nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për Ruandën për nxitje të gjenocidit përmes gjuhës së urrejtjes në media. Rastet e tyre ilustrojnë se nxitja për të kryer gjenocid është një vepër e rëndë sipas ligjit ndërkombëtar, pavarësisht nëse autori i krimit kryen personalisht akte dhune.

Së dyti, për sa i përket kontekstit, deklarata e Vuçiqit e vitit 1995 në Kuvendin e Serbisë nuk mund të ndahet nga implikimet e saj. Duke pasur parasysh kohën e këtij fjalimi – 20 korrik – një prokuror i zoti mund të lidhte veprimet dhe retorikën e Vuçiqit me ngjarje si gjenocidi i Srebrenicës, duke thirrur Konventën e Gjenocidit që mandaton shtetet “të parandalojnë dhe ndëshkojnë” gjenocidin.

Thënë kështu, kërcënimi i Vuçiqit drejtuar komunitetit ndërkombëtar, gjatë diskutimeve rreth ndërhyrjes së mundshme ushtarake në mes të gjenocidit të Srebrenicës, ishte menduar si një parandalues, duke shfrytëzuar kërcënimin e dhunës së mëtejshme kundër boshnjakëve. Për më tepër, kjo retorikë e llogaritur duhet kuptuar në kontekstin e veprimeve të Ushtrisë së Republika Srpska në atë kohë, duke përfshirë pengmarrjen e personelit të OKB-së, e cila qetësoi dhe frenoi ndërhyrjen e NATO-s për pjesën më të madhe të luftës. Ky kontekst nënvizon se si fjalët dhe veprimet e Vuçiqit ishin pjesë e një strategjie më të gjerë për të mbështetur fushatën gjenocidale.

Në karrierën e tij politike të pasluftës, mohimi i Vuçiqit dhe revizionizmi historik i kanë rrënjosur më tej këto narrativa të dëmshme, duke kontribuar në tensionet e vazhdueshme rajonale dhe duke penguar përpjekjet për pajtim. Mohimet e tij, pavarësisht provave të qarta, pasqyrojnë një strategji të qëllimshme për të shmangur përgjegjësinë dhe për të mbajtur mbështetjen nacionaliste, duke nënvizuar ndikimin e qëndrueshëm të retorikës dhe veprimeve të tij të luftës në peizazhin politik të Ballkanit.

Një zjarrvënës ballkanik i lirë

Aleksandar Vuçiq iu shmang përgjegjësisë për rolin e tij në nxitjen e urrejtjes gjatë Luftës së Bosnjës, një konflikt që mori mbi 100,000 jetë dhe zhvendosi 2.2 milionë njerëz, kryesisht boshnjakë. Por ky është vetëm një kapitull në historinë shqetësuese të Vuçiqit. Ai gjithashtu u shpëtoi pasojave pasi shërbeu si ministër i propagandës së Sllobodan Millosheviçit gjatë Luftës së Kosovës, një konflikt që rezultoi në mbi 13,000 vdekje dhe shpërngulje të mbi 1.2 milionë shqiptarëve të Kosovës. Imagjinoni për një moment sikur Joseph Goebbels të ishte bërë kancelar i Gjermanisë pas Luftës së Dytë Botërore nën një fasadë liberale. Në mungesë të ndërhyrjeve ushtarake të NATO-s, fillimisht në Bosnje dhe Hercegovinë dhe më vonë në Kosovë, të dy vendet do të kishin përjetuar gjenocid në një shkallë edhe më të madhe.

Sot, kërkimi për llogaridhënie qëndron shumë mbi supet e Vuçiqit si president i Serbisë, një vend që ishte në qendër të konflikteve të trazuara ballkanike të viteve 1990. Partia e tij e kohës së luftës, SRS, mobilizoi mbështetje rreth idesë së “Serbisë së Madhe”, ndërsa anëtarët e grupeve paraushtarake serbe, veçanërisht Akrepat nën kontrollin e ministrisë së brendshme serbe, kontribuan drejtpërdrejt në kryerjen e mizorive të mëdha në Bosnje dhe Hercegovinë, duke përfshirë Gjenocidi i Srebrenicës.

Si i tillë, përkushtimi i Vuçiqit ndaj së vërtetës dhe llogaridhënies përbën një precedent të rëndësishëm. Veprimet dhe deklaratat e tij ndikojnë në diskursin publik dhe politikat kombëtare që ose do të kontribuojnë në shërimin dhe pajtimin në të gjithë Ballkanin, ose do të përjetësojnë ndarjen dhe armiqësinë. Prandaj, përqafimi i së vërtetës për mizoritë e së kaluarës nuk është vetëm një imperativ moral, por edhe një hap praktik drejt sigurimit të një të ardhmeje më të qëndrueshme dhe paqësore për Ballkanin.

Njeriu i fortë serb paraqet një imazh të një lideri të reformuar, përparimtar, i cili ishte thjesht i gabuar në vitet e mëparshme. Megjithatë, siç shihet nga fushata e tij kundër Rezolutës së OKB-së për gjenocidin e Srebrenicës, Vuçiq nuk ka ndërmend të tregojë të vërtetën për pajtimin. Propaganda e Vuçiqit në lidhje me Srebrenicën, rastin e teksteve shkollore të gjenocidit në Ballkan, rrezikon rëndë perspektivat për pranimin, pendimin ose mbajtjen përgjegjëse të atyre që janë përgjegjës për mizoritë e kryera në një shkallë më të vogël në të gjithë Ballkanin gjatë viteve 1990, nga Sarajeva në Suharekë.

Pavarësisht kësaj, Vuçiq e portretizon veten në SHBA dhe BE si një forcë demokratike stabilizuese dhe politikëbërësit perëndimorë e kanë përqafuar kryesisht narrativën e tij, duke e lidhur politikën e tyre të jashtme me Beogradin dhe duke mbështetur njeriun e fortë. Megjithatë, realiteti është se larg nga të qenit një zjarrfikës, ai ishte dhe vazhdon të jetë një zjarrvënës i lirë.

Në shtëpi, Vuçiq e ka kthyer Serbinë në një autokraci. Pavarësisht pretendimeve të Vuçiqit se dëshiron që Serbia të anëtarësohet në BE, ai ka thelluar gjithnjë e më shumë bashkëpunimin me regjimet totalitare, duke përfshirë Kinën dhe Rusinë. Nën sundimin e tij, liritë civile dhe të drejtat politike janë gërryer, ndërsa hapësira për media të pavarura është zvogëluar. Këto lëvizje do ta bëjnë më të vështirë, nëse jo të pamundur, anëtarësimin e Serbisë në BE. Siç është rasti me autokratë të tjerë, sapo popullariteti i Vuçiqit të zbehet, për të ruajtur një pamje dhe rend demokratik, ai ka të ngjarë të kthehet në më shumë ryshfet dhe dhunë.

Përtej Serbisë, Vuçiq vazhdon të ushqejë tensione në të gjithë Ballkanin. Vetëm vitin e kaluar, veprimet e tij rezultuan në plagosjen e mbi 93 paqeruajtësve të Forcave të Kosovës (KFOR) të udhëhequra nga NATO, duke theksuar ndikimin e tij përçarës. Për më tepër, ka indikacione të forta se regjimi i Vuçiqit mbështeti sulmin terrorist të Banjskës në Kosovë, një incident i rrezikshëm që kërcënoi të përshkallëzohej në një konflikt më të gjerë rajonal. Autorët gjithashtu nuk janë mbajtur përgjegjës për veprat e tyre. Në vend të kësaj, terroristët e Banjskës u lavdëruan përsëri në Beograd.

Për sa i përket Bosnjës dhe Hercegovinës, Vuçiq mbetet një mbështetës i flaktë i secesionistëve, pavarësisht se deklaron publikisht se respekton integritetin territorial të vendit. Ai shpesh bashkëpunon me Milorad Dodik, aktori më i shquar që mbron ndarjen e Republikës Srpska nga Bosnja dhe Hercegovina.

Përtej Dodikut, Vuçiq vazhdon të mbështesë edhe aktorë të tjerë që avokojnë për “Serbinë e Madhe”, tani nën maskën e “Srpski svet” ose Botës Serbe. Ish-shefi i tij i spiunazhit dhe zëvendëskryeministri aktual, Aleksandar Vulin, e përkrah aktivisht këtë nocion dhe madje u nderua me Urdhrin e Miqësisë së Kremlinit për nxitjen e lidhjeve të ngushta të inteligjencës midis Serbisë dhe Rusisë.

Bëhu real

Ndërsa qeveritë perëndimore përballen me realitetin shqetësues të fuqisë së pakontrolluar dhe veprimeve destabilizuese të Vuçiqit, është e domosdoshme që ato të braktisin zbutjen. Ndërsa përpjekjet e SHBA janë fokusuar kryesisht në sanksionimin e Dodik për promovimin e destabilitetit në Bosnje dhe Hercegovinë, është Vuçiç ai që përbën një kërcënim më serioz për stabilitetin rajonal, siç dëshmohet nga fushata e tij e ashpër kundër Rezolutës së Gjenocidit të Srebrenicës.

Mospërputhja brenda politikës së jashtme perëndimore është e madhe. Ndërsa Dodik mund të përballet me burgim nga gjashtë muaj deri në pesë vjet për mohimin e gjenocidit në Bosnje dhe Hercegovinë, falë ndalimit nga Përfaqësuesja e Lartë, praktikisht nuk ka pasoja për Vuçiqin për drejtimin e fushatës parësore kundër Rezolutës së OKB-së për Srebrenicën. Ky standard i dukshëm i dyfishtë dërgon një mesazh shqetësues: mohimi i gjenocidit në Bosnje dhe Hercegovinë do të ndëshkohet për të parandaluar destabilitetin, megjithatë Serbia nuk përballet me pasoja domethënëse për promovimin e mohimit të ngjashëm.

Po kështu, ndërsa Ambasada e SHBA-së në Sarajevë vazhdimisht thërret Dodikun për kërcënimin e Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit (PDSH), heshtja nga Ambasada e SHBA në Beograd në lidhje me veprimet paralele të Vuçiqit është e dukshme. Kjo mospërputhje pasqyron një formë të skizofrenisë së politikës së jashtme.

Është koha për një kontroll të realitetit: nuk ka kuptim që SHBA të sanksionojë Dodik për “pengim ose kërcënim të zbatimit të [PDSH]” ndërsa e trajton Vuçiqin si partner. Pavarësisht propagandimit të tij të mohimit të gjenocidit, erozionit të demokracisë në vend, mbështetjes për Republika Srpska dhe Srpski Svet, dhe promovimit të destabilitetit në rajon, Vuçiq vazhdon të gëzojë një nivel angazhimi që bie në kundërshtim me vlerat dhe interesat perëndimore në Ballkan. Kjo qasje e ndarë jo vetëm që minon përpjekjet drejt paqes dhe stabilitetit të qëndrueshëm, por gjithashtu përjetëson vuajtjet e popullatave të prekura.

Më keq, BE-ja nuk ka vendosur asnjë sanksion ndaj Dodikut apo Vuçiqit. Ngurrimi i BE-së për të marrë masa kundër këtyre liderëve e ndërlikon më tej situatën, pasi lë një boshllëk në frontin e unifikuar transatlantik të nevojshëm për të trajtuar në mënyrë efektive çështjet e mohimit të gjenocidit dhe paqëndrueshmërisë rajonale.

Qeveritë perëndimore duhet të pranojnë se stabiliteti afatgjatë i Ballkanit varet nga një përkushtim i vërtetë ndaj së vërtetës dhe drejtësisë. Si SHBA ashtu edhe BE-ja duhet të miratojnë një qëndrim të vendosur, duke e kushtëzuar mbështetjen e tyre me angazhimin e Serbisë për të pranuar dhe trajtuar rolin e saj në mizoritë e kaluara.

Shkruan Dr. Leon Hartwell, një anëtar vizitues në Rrjetin Evropian të Lidershipit (ELN) në Londër, një bashkëpunëtor i lartë në LSE IDEAS, London School of Economics (LSE) dhe një anëtar i lartë jorezident në Qendrën për Analizën e Politikave Evropiane (CEPA). ) në Washington D.C.

Përkthyer nga klankosova.tv.

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.