Si po e ringjyros pushtimi i Ukrainës hartën e Ballkanit

Për të dëshmuar mënyrën dramatike se si harta e botës po ringjyroset me dy ngjyra nga efektet e pushtimit rus të Ukrainës, shikoni në jug dhe në perëndim, në një cep të Evropës që ne zakonisht e injorojmë.

Dy ngjarje të fundit që ndodhën në ish-Jugosllavi tregojnë se si konflikti është bërë çështja e vetme që ka rëndësi në marrëdhëniet ndërkombëtare.

Njëri është transformimi befasues i Aleksandar Vuçiqit, presidentit bandit të Serbisë, në një zë të dukshëm të rezistencës kundër Moskës.

Z. Vuçiq, një nacionalist i krahut të djathtë që filloi në politikë si ministër i Informacionit i liderit të fortë Slobodan Millosheviq, ka qenë përkrahësi më besnik i Evropës ndaj Rusisë. Që nga marrja e detyrës në vitin 2017, ai ka mbajtur takime ballë për ballë me Presidentin Vladimir Putin çdo tre muaj, ka përqafuar teoritë e konspiracionit të zotit Putin për komplotet perëndimore dhe e ka kthyer ekonominë e vendit të tij drejt Moskës.

Megjithatë, këtë javë pamë një fytyrë tjetër. Z. Vuçiq pranoi se Beogradi tani po eksporton armë në Ukrainë, nëpërmjet ndërmjetësve dhe se nuk do të ndihmonte përpjekjet ruse për luftë. Edhe pse ajo ende nuk po merr pjesë në sanksionet perëndimore, Serbia, la ai të kuptohet, ishte tani efektivisht një vend që mbështet Kievin: “Ne jemi bashkuar me të gjitha rezolutat e OKB-së” që dënojnë pushtimin e dytë të Ukrainës në vitin 2022, tha ai për Financial Times, dhe “ne nuk do të jemi një qendër për rieksportin e diçkaje në Rusi”. Dhe takimet e tij me zotin Putin u ndalën në vitin 2022, tha ai, dhe ai nuk ka pasur asnjë kontakt me Kremlinin që atëherë: “Kjo nuk ka ndodhur kurrë më parë”.

Ngjarja tjetër ndodhi një javë më parë, në vendin pa dalje në det në jug të Serbisë. Kosova, e cila në vitin 2008 u bë shteti i fundit ish-jugosllav që shpalli pavarësinë, ka parë shpërthime periodike të dhunës në rrugë midis popullsisë së saj shqipfolëse dhe shumicë myslimane, qeverisë dhe policisë së tyre, dhe popullatës së pakicës etnike serbe në veri. Beogradi, i cili nuk e njeh zyrtarisht sovranitetin e Kosovës, shpesh ka përdorur këto akte dhune, siç ka ndodhur kur serbët etnikë sulmuan paqeruajtësit e NATO-s muajin e kaluar, duke qëlluar me pistoleta mbi ta dhe duke vizatuar simbolet “Z” të ushtrisë ruse në automjetet e tyre.

Këtë herë ka ndodhur diçka ndryshe. Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian, të cilët së bashku kanë mbrojtur pavarësinë dhe sigurinë e Kosovës për 20 vjet, u kthyen kundër kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, madje duke kërcënuar vendin e tij me sanksione. Ata fajësuan z. Kurti për provokimin e shpërthimit pasi ai instaloi kryebashkiakë dhe forca policore etnike shqiptare në qytetet me shumicë serbe pasi qytetarët e tyre bojkotuan zgjedhjet komunale dhe hodhi poshtë planet e udhëhequra nga perëndimi për të krijuar një lloj province të “shoqërisë së veçantë” në veri.

Jeffrey Hovenier, ambasadori i SHBA-së në Kosovë, deklaroi më 30 maj se Uashingtoni do të “ndërpresë të gjitha përpjekjet për të ndihmuar Kosovën në arritjen e njohjeve… dhe në procesin e integrimit në organizatat ndërkombëtare”. Përpjekjet shumëvjeçare për të negociuar paqen mes Kosovës dhe Serbisë janë dëmtuar nga mospërfillja e zotit Kurti, tha ai. Aleatët e tij në BE bën me dije fuqishëm se edhe ata ishin në prag të heqjes dorë nga Kosova.

Për t’i kuptuar ato përmbysje tronditëse, duhet të kuptosh dy liderët kokëfortë ballkanikë dhe marrëdhëniet e tyre me institucionet e Perëndimit.

Albin Kurtin e takova për herë të parë në vitin 2006, kur ai ishte një aktivist i ri që i kalonte netët duke shfryrë gomat e automjeteve paqeruajtëse të OKB-së dhe duke vizatuar në mure slogane kundër OKB-së. Ai më tha se e konsideronte OKB-në një “institucion neo-kolonial” që “po na pengon të bëhemi komb”. Kur forcat e OKB-së u zëvendësuan me paqeruajtës të BE-së në vitin 2008, ai tha të njëjtën gjë për ta. Armiqësia e tij ndaj institucioneve shumëpalëshe perëndimore ka vazhduar edhe si shef i qeverisë, ndonjëherë me arsye të mirë. Por kjo e ka bërë atë një burim të rrezikshëm fërkimi në një rajon që Uashingtoni dhe Brukseli tani kanë nevojë dëshpërimisht ta kenë në anën e tyre.

Për herë të parë u takova me Aleksandar Vuçiqin në të njëjtën kohë. Ai gjithashtu ishte kundër BE-së dhe NATO-s, megjithëse për arsye të ndryshme, të rrënjosura nga bombardimet e NATO-s në Serbi të vitit 1999. Por ai përfundimisht kuptoi se e vetmja mënyrë për t’u bërë president ishte duke mbështetur rrugën e Serbisë drejt anëtarësimit në BE; populli serb është në masë dërrmuese në favor të udhëtimit pa viza dhe jetesës më të mirë që vijnë me anëtarësimin në BE.

Pra, zoti Vuçiq ka mashtruar me besnikërinë e tij ndaj Brukselit dhe Moskës – deri këtë javë, kur ai e braktisi këtë të fundit. Ambasadori amerikan Christopher Hill tha se i kishte thënë udhëheqësit serb se “Ukraina është absolutisht kritike dhe ne jemi në një pikë ku të gjitha duart duhet të jenë në kuvertë”. Dhe zoti Vuçiq po përballet me një fushatë të ashpër rizgjedhjeje mes protestave masive kundër dhunës ekstreme që ka lindur nën udhëheqjen e tij.

Vetë Ukraina ishte dikur një vend, lideri i të cilit mbështeti zotin Putin, ndërsa populli i saj favorizonte BE-në. Zgjidhja e kësaj dileme kërkonte një revolucion në vitin 2014 dhe një ndryshim të liderëve, dhe i tregoi botës se sa e rëndësishme mund të jetë një rrugë drejt anëtarësimit në BE për t’i mbajtur vendet demokratike. Z. Vuçiq duket se po luan me fatin se mund ta zgjidhë vetë këtë dilemë, nëse kjo e mban atë në pushtet.

Shkrimi origjinal është botuar në “The Globe and Mail” https://www.theglobeandmail.com/opinion/article-how-the-invasion-of-ukraine-is-repainting-the-map-of-the-balkans/, dhe është përkthyer nga Klankosova.tv

/Klankosova.tv

Rrini të informuar mbi zhvillimet kryesore duke u bërë pjesë e komunitetit tonë në Viber

BONUS: Merreni aplikacionin tonë në Android dhe iOS

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.