Më shumë izraelitë duan që lufta të përfundojë – kryesisht nga frika për pengjet, dhe jo për Gazën

Që prej fillimit të luftës në Gaza 20 muaj më parë, Amit Hevrony është përballur me sulme fizike dhe verbale në rrugët e Izraelit – është pështyrë, i është bërtitur dhe është qëlluar me gurë e vezë – thjesht sepse ka bërë thirrje për paqe.

“Ne uleshim në heshtje, një grup grash të veshura me të bardha, me pankarta në hebraisht, arabisht dhe anglisht ku shkruhej: ‘dhembshuri’, ‘paqë’, ‘siguri ushqimore’”, rrëfen ajo.

“Mendonim: kush mund të kundërshtojë paqen? Por këto protesta përballeshin me të njëjtin urrejtje sikur të thërrisnim ‘Ndaloje Okupimin’ ose ‘Liroje Gazën’. Një burrë na bërtiti gjatë një proteste paqësore në Tel Aviv se shpresonte të na përdhunonin të gjithave në Gaza – ndërsa ne rrimë të heshtura me pankarta ku shkruhej ‘dashuri’.”

Gazetarja që rrëfen historinë thotë se e ka takuar Amit në muajt e parë të luftës. Si mbesë e të mbijetuarve të Holokaustit, Amit kishte shprehur atëherë ndjenja të forta zemërimi dhe zhgënjimi për diskutimet familjare rreth asaj që po ndodhte në Gaza. Ajo është e bindur se veprimet e Izraelit përbëjnë një proces “nazifikimi”.

Tani, thotë ajo, diçka po ndryshon në familjen e saj.

“Me babin tani mund të them gjëra që më parë nuk i pranonte, dhe ato e bëjnë të reflektojë,” tregon Amit. “Ai thotë: ‘Po Hamas-i?’ Dhe unë i përgjigjem: ‘Babi, nëse janë vrarë 80 fëmijë mbrëmë, kjo nuk ka rëndësi – si njeri dhe posaçërisht si hebre, duhet të thuash që kjo duhet të ndalet menjëherë’. Dhe ai e kupton.”

Numri i izraelitëve të shqetësuar për vuajtjet e palestinezëve në Gaza po rritet gradualisht, por Amit Hevrony dhe miqtë e saj vazhdojnë të jenë një pakicë e vogël.

Një sondazh i Institutit për Demokraci në Izrael (IDI) tregoi muajin e kaluar se 67% e izraelitëve mendojnë se vuajtjet e civilëve në Gaza duhet të injorohen ose të merren parasysh vetëm në një masë të vogël. Kjo përqindje është edhe më e lartë te hebrenjtë izraelitë – mbi tre të katërtat.

Shumë izraelitë duan t’i japin fund luftës, por jo kryesisht për shkak të viktimave në Gaza, por për shkak të 54 pengjeve izraelite që besohet se janë ende në duart e Hamasit – nga të cilët 31 mendohet se janë të vdekur.

“Muri i mohimit”

Lufta në Gaza filloi në tetor 2023, kur Hamasi sulmoi Izraelin duke vrarë rreth 1,200 persona dhe duke marrë rreth 251 pengje.

Që atëherë, sipas Ministrisë së Shëndetësisë të Gazës, të drejtuar nga Hamasi, janë vrarë të paktën 54,607 palestinezë – mbi një e katërta e tyre fëmijë, sipas OKB-së.

Pas prishjes së armëpushimit të fundit nga Izraeli në mars, disa nga aktivistët kanë filluar të mbajnë postera me fëmijë të vrarë apo të plagosur në Gaza gjatë protestave të tyre të heshtura.

“Prisnim reagime agresive,” thotë organizatorja Alma Beck, “por u habitëm kur njerëzit na pyesnin me kuriozitet se kush ishin këta fëmijë dhe çfarë u kishte ndodhur.”

Sipas saj, shumë izraelitë nuk e dinë çfarë po ndodh realisht në Gaza, sepse qeveria dhe mediat i mbrojnë nga këto informacione. “Ka një mur mohimi shumë të fortë,” thotë ajo. “Por kur numrave u jepet fytyrë dhe histori, është e vështirë të kthesh shikimin diku tjetër.”

Mbështetja për luftën ka rënë krahas lodhjes së madhe pas muajsh të tërë dhune. Një vit më parë, më pak se një e treta e izraelitëve mbështeste ofensivën në Rafah, ndërsa gati dy të tretat përkrahnin një marrëveshje me Hamasin.

Sondazhe të fundit nga organizata të njohura tregojnë se shumica e izraelitëve tani mbështesin një armëpushim – kryesisht për të siguruar lirimin e pengjeve.

Zhgënjim në rritje

Gjatë Paradës së Krenarisë në Jerusalem në qershor, mes flamujve shumëngjyrësh u panë edhe postera të pengjeve dhe slogane “Ndaloje Luftën”.

Yitzchak Zitter, i cili ndodhej aty me partnerin e tij dhe aktualisht shërben si rezervist në ushtrinë izraelite, thotë se nuk beson më se lufta ia vlen.

“Nuk mendoj se po afrohemi drejt ndonjë prej objektivave të shpallura të luftës,” tha ai. “Një vit më parë, të thuash këto mendime hapur ishte shumë e papëlqyeshme, sidomos në ushtri. Por sot, njerëzit janë të lodhur nga kjo luftë, e urrejnë, janë të ngopur. Dhe kur përmend pengjet, kjo bëhet një pikëpamje më e pranueshme.”

Kthimi i pengjeve të mbajtura nga Hamasi është arsyeja kryesore që shumica e izraelitëve japin për të kërkuar fundin e luftës. Në protestat e përjavshme kundër luftës në Izrael, Gaza përmendet shumë pak.

“Empatia për njerëzit që festuan masakrat e 7 tetorit është shumë e ulët,” thotë Yitzchak. “Ata votuan për Hamasin [në vitin 2006] dhe nuk kanë bërë shumë për t’i larguar që atëherë. Po të shihnim protesta masive në Gaza, do të kishim një diskutim tjetër.”

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu vazhdon të këmbëngulë se fushata ushtarake në Gaza është thelbësore për lirimin e pengjeve të mbetura. Deri tani, tetë pengje janë shpëtuar përmes operacioneve ushtarake, ndërsa mbi 140 janë liruar përmes marrëveshjeve me Hamasin.

Netanyahu thotë se presioni ushtarak e ka detyruar Hamasin të pranojë marrëveshje për lirimin e pengjeve. Por shumë protestues jashtë zyrës së tij në Jerusalem dhe në “Sheshin e Pengjeve” në Tel Aviv nuk bien dakord.

“Ne nuk mund t’i sjellim ata mbrapsht në këtë mënyrë,” thotë protestuesja Mayan Eliahu Ifhar, psikologe zhvillimore. “Është një gabim i tmerrshëm. Lufta po i vret ata.”

Kjo ndjenjë është e përhapur mes shumë familjeve të pengjeve, të cilat shqetësohen se të afërmit e tyre do të vdesin në robëri ose do të vriten nga bombardimet izraelite, ndërsa lufta vazhdon.

Gjithashtu po rritet dyshimi nëse objektivi tjetër i shpallur i Netanyahut – shkatërrimi i plotë i Hamasit si forcë ushtarake dhe qeverisëse – është i arritshëm.

“Një luftë politike”

Pas 20 muajsh, lodhja nga lufta ka prekur edhe forcat izraelite. Kjo është lufta më e gjatë në historinë e Izraelit, dhe shumë rezervistë janë në shërbimin e tyre të tretë apo të katërt. Disa tashmë po refuzojnë të shërbejnë – disa për arsye etike, por shumica për shkak të ndikimit në shëndet, ekonomi dhe familje.

Megjithatë, thirrjet për t’i dhënë fund luftës – nga rrugët, nga zyrat e rekrutimit dhe madje edhe nga anëtarë të kabinetit të sigurisë – nuk kanë lëkundur Netanyahu-n.

Sipas profesoreshës Tamar Hermann nga Instituti për Demokraci në Izrael (IDI), një nga arsyet është se shumica dërrmuese e atyre që kërkojnë fundin e luftës janë njerëz që nuk do ta votonin kurrë Netanyahu-n.

“Shumica [e izraelitëve] e shohin luftën si një luftë politike,” tha ajo. “Nëse je për qeverinë, atëherë je për qeverinë, pa marrë parasysh çfarë bëjnë. Dhe nëse je kundër qeverisë, je kundër gjithçkaje që ata bëjnë. Është e zeze dhe e bardhë. Dhe lufta e ka përkeqësuar këtë.”

Frika nga rindërtimi i Hamasit

Për të dëgjuar mendimet e mbështetësve të Netanyahu-t për luftën, ne shkuam në një tubim në mbështetje të tij.

Rrugët në Jerusalem drejt Knessetit, parlamentit të Izraelit, ishin një det flamujsh izraelitë blu dhe të bardhë, dhe zhurma nga altoparlantët e mëdhenj përgjatë rrugës ishte dërrmuese.

Turma – shumica e të veshur sipas rregullave konservatore fetare – kalonte pranë autobusëve me xhama të forcuar, që sapo kishin sjellë grupe të kolonëve nga Bregu Perëndimor i okupuar. Shumë burra të rinj mbanin pushkë M16 të varura në shpatulla.

Takova Yisraelin dhe gruan e tij pranë hyrjes.

“Nuk mund ta ndalojmë luftën [tani],” tha Yisraeli. “Ajo do të përfundojë kur Hamasi të jetë mundur plotësisht dhe e gjithë infrastruktura të jetë shkatërruar totalisht. Nëse e lë tani, ata do ta rindërtojnë gjithçka dhe situata do të kthehet pas tre apo katër vitesh.”

Si pothuajse të gjithë izraelitët, ai ra dakord që kthimi i pengjeve në shtëpi është shumë i rëndësishëm – por tha se ka edhe konsiderata të tjera.

“Duhet të ketë disa kushte,” tha ai. “Nuk mund të shpëtosh disa njerëz tani, dhe pastaj pas dy apo tre vjetësh të ketë një luftë tjetër me mijëra viktima të tjera. Kjo nuk i ndihmon askujt.”

Më tutje në turmë, një demonstrues tjetër, Avigdor Bargil, tha se lufta duhet të ndalet vetëm “kur Hamasi të jetë në gjunjë” – dhe se palestinezët e Gazës duhet të zhvendosen në vende të tjera, si Indonezia, Franca dhe Britania e Madhe.

“Ky nuk është vendi i tyre, ata e morën me forcë,” tha ai, kur e pyeta pse duhet të largohen nga shtëpia e tyre. “Kjo është toka jonë – toka që Zoti na e dha në Torën.”

Ëndrrat për aneksimin

Kjo justifikim fetar për marrjen e tokës palestineze ka qenë një temë e përsëritur tek partitë nacionaliste të djathta të forta në koalicionin e Netanyahut, që para luftës.

Anëtarë të kabinetit, si ministri i financave Bezalel Smotrich, prej kohësh kanë kërkuar që Izraeli të aneksojë Bregun Perëndimor të okupuar – ose të ushtrojë “sovranitet” siç e quajnë ata – por lufta në Gaza dhe qëndrimi i ish-presidentit amerikan Donald Trump, kanë rindezur ëndrrat për aneksimin edhe të kësaj zone.

Netanyahu duhet të mbajë koalicionin së bashku, përndryshe rrezikon zgjedhje të parakohshme.

Sipas agjencisë së njohur amerikane për sondazhe, Pew Research Center, ideja për dëbimin e palestinezëve të Gazës ka mbështetjen e një shumice të madhe të izraelitëve – madje edhe atyre laikë.

Disa votues të djathtë po fillojnë të kthehen kundër luftës. Por nën titujt e sondazheve, ndarjet mbi luftën vazhdojnë të jenë kryesisht në baza politike.

Rreth gjysma e izraelitëve të djathtë i thanë një sondazhi të IDI-së javën e kaluar se lufta mund të sjellë lirimin e pengjeve ose shkatërrimin e Hamasit; vetëm 6% e të majtëve mendonin të njëjtën gjë.

Pas një momenti të shkurtër uniteti pas sulmeve të Hamasit, ndarjet politike të vjetra janë rikthyer këtu, po aq të thella sa gjithmonë.

Mayan Eliahu Ifhar, psikologia zhvillimore në protestën në Tel Aviv, thotë se dallimet rreth luftës po e ndajnë atë nga miqtë e saj, jo vetëm nga kundërshtarët.

“Kur dëgjoj bombat në Gaza, më çojnë në shpërthim. Por ka njerëz, madje edhe miqtë e mi, që dëgjojnë këto bomba dhe thonë, ‘ok, ata e meritojnë’. Nuk mund të kaloj kohë me ta. Thjesht nuk mund t’u shikoj në sy.”

“Është shtëpia ime, vendi im”

Amit Hevrony, protestuesja që përshkroi keqtrajtim që ka pësuar në demonstratat për paqe, vendosi disa muaj më parë të largohej për një kohë nga Izraeli dhe të shkonte në Amerikë, për të gjetur qetësi nga përballjet e përditshme me bashkatdhetarët e saj.

Por edhe atje ajo ndjeu vetminë.

Ajo më tregoi se kishte qenë në një demonstratë pro-palestineze atje, dhe kur u tha njerëzve se ishte nga Izraeli, disa nuk donin të flisnin me të.

“I thashë se jam në anën e tyre dhe se shkoj në demonstrata pro-palestineze në Izrael,” më tha Amit. “Një vajzë më bëri pyetje të çmendura, si ‘a i mbështesin miqtë e tu gjenocidin?’ Unë mbështes çdo veprim që thërret për të ndalur atë që po ndodh në Gaza, por shoh se sa plot urrejtje janë këto demonstrata dhe më thyhet zemra.”

Akuza për antisemitizëm kanë njollosur disa lëvizje pro-palestineze në Evropë dhe Amerikë, duke komplikuar situatën për izraelitë si Amit.

“Nuk besoj se ka kushdo që urren Izraelin më shumë se unë tani, sepse ndjej një tradhti të madhe prej tij – dhe është shtëpia ime, është vendi im, është gjuha ime, njerëzit e mi, miqtë e mi.”

“Ajo që po bën Izraeli tani është gjëja më e keqe, jo vetëm për palestinezët, por edhe për izraelitët dhe hebrenjtë. Kjo do të mbetet përgjithmonë një njollë e tmerrshme.”

Shkruan për BBC, Lucy Williamson, korrespondente për Lindjen e Mesme.

Përkthyer nga klankosova.tv.

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.