Vendosja e borxhit të Amerikës në vendin e vet

Zhurma në Shtetet e Bashkuara mbi tavanin e borxhit federal ka ridrejtuar vëmendjen drejt rritjes së huamarrjes publike. Në sfondin e shtrëngimit monetar nga Rezerva Federale, grumbullimi i më shumë borxhit po përforcon shqetësimin rreth rritjes shpërthyese të detyrimeve të interesit të qeverisë.

Është një rrëfim i tmerrshëm, i rrëmbyeshëm i krizës së afërt. Problemi i vetëm është se pothuajse çdo element i tij është i gabuar.

Së pari, borxhi i qeverisë nuk po rritet. Zyra e Buxhetit të Kongresit parashikon që borxhi i mbajtur nga publiku do të rritet nga pak më pak se 100% e GDP së në 2022 në pak më shumë se 110% në 2033. Edhe pse ia vlen të shikohet, kjo rritje nuk është aspak katastrofale. Dhe ndërsa Zyra e Buxhetit të Kongresit (CBO) e sheh raportin e borxhit, të nxitur nga shpenzimet e të drejtave, duke u rritur më shpejt pas kësaj, ka probleme më urgjente për tw pasur kujdes sot sesa ajo që ndodh pas vitit 2033.

Nevojat urgjente përfshijnë rinovimin e infrastrukturës amerikane, shmangien e një fatkeqësie klimatike dhe ofrimin e arsimimit dhe trajnimit për të rinjtë. Shkurtimi i programeve thelbësore publike tani për të adresuar një problem borxhi që nuk do të fillojë të materializohet për një dekadë, do të ishte të qëllonim veten në këmbë.

Së dyti, kostot e interesit nuk po shpërthejnë. Sigurisht, inflacioni mbetet i ngritur, gjë që i shtyn normat afatshkurtra të interesit. Por, për shkak se Thesari i SHBA emeton obligacione afatgjata, kostot e shërbimit të borxhit varen nga normat afatgjata, të cilat janë rritur me më pak. Aktualisht, norma e interesit për obligacionet dhjetëvjeçare të qeverisë është 3.6%, ndërsa parashikimi i inflacionit të CBO-sw për atë horizont është 2.4%, kështu që norma reale (e rregulluar nga inflacioni) e rëndësishme për llogaritjen e barrës së interesit është ende vetëm 1.2%.

Dhe siç na kujton ish-kryekonomisti i FMN-së, Olivier Blanchard në një libër të ri të rëndësishëm, ajo që ka rëndësi është diferenca midis normës reale të interesit dhe normës së rritjes së ekonomisë. Nëse norma reale e interesit është më e ulët se norma e rritjes së GDP-së të rregulluar nga inflacioni, atëherë raporti i borxhit mund të bjerë edhe kur qeveria ka deficite buxhetore. Parashikimi i CBO-së për rritjen gjatë dhjetë viteve të ardhshme është 1.7% – më i lartë se norma reale e interesit.

Kjo nuk është një licencë për t’u përfshirë në shpenzime të pakufizuara. Por kjo nënkupton se, duke pasur parasysh një raport borxhi ndaj GDP-së prej 100%, qeveria federale mund të ketë deficite prej 0.5% të GDP-së (diferenca midis 1.7% dhe 1.2%) mbi dhe mbi pagesat e interesit të saj pa shkaktuar raportin e borxhit në ngrihen.

Është e mundshme që CBO-ja po mbivlerëson potencialin e rritjes së ekonomisë amerikane. Rritja e produktivitetit ka qenë në rënie dhe kjo prirje rënëse mund të vazhdojë. Njëlloj, megjithatë, CBO mund të nënvlerësojë rritjen e mundshme, duke pasur parasysh se firmat sapo kanë filluar të shfrytëzojnë teknologjitë e reja që shfaqen rreth nesh. Një mënyrë e kujdesshme për të vazhduar është miratimi i vlerësimit të CBO-së duke pranuar pasigurinë e konsiderueshme që e rrethon atë.

Inflacioni do të ulet, duke pasur parasysh angazhimin e Fed për ta ulur atë. Kështu do të jenë edhe normat nominale të interesit, duke pasur parasysh ndërgjegjësimin e investitorëve për angazhimin e Fed. E cila zbret më shpejt – çfarë ndodh me normën reale të interesit, me fjalë të tjera – do të varet nga bilanci i kursimeve dhe investimeve. Mendoni në këtë mënyrë: sa më shumë kursime të jenë në dispozicion për të financuar projekte investimi produktive, aq më të ulëta do të jenë normat reale të kthimit.

Nga ana e kursimeve, e kaluara është një udhërrëfyes i mirë për të ardhmen, sepse faktorët që përcaktojnë kursimet në dispozicion të ekonomisë amerikane evoluojnë ngadalë me kalimin e kohës. Kryesorja midis tyre është mosha mesatare dhe jetëgjatësia e popullsisë. Përderisa dominon jetëgjatësia dhe njerëzit që presin më shumë vite në pension kursejnë më shumë, oferta e kursimeve dhe kërkesa për bonot e thesarit të SHBA-së ka të ngjarë të rritet.

Puna në drejtimin tjetër është oferta e kursimeve nga Kina dhe tregjet e tjera në zhvillim, atë që ish-kryetari i Fed Ben Bernanke e quajti “tepricë globale e kursimeve”. Me ngadalësimin e rritjes në Kinë, ky burim kursimi do të bjerë. Për më tepër, gatishmëria e Kinës dhe tregjeve të tjera në zhvillim për të investuar në mënyrë specifike në bonot e thesarit të SHBA-së do të zvogëlohet, duke pasur parasysh rritjen e tensioneve SHBA-Kinë dhe gatishmërinë e dukshme të qeverisë amerikane për të vendosur sanksione financiare ndaj qeverive, politikat e të cilave nuk i pëlqejnë.

Një supozim i mirë është se këto ndryshime të ndryshme në ofertën e kursimeve, duke punuar në drejtime të kundërta, do të jenë pak a shumë kompensuese.

Veprimi i rëndësishëm, pra, do të jetë në anën e investimit. Do të ketë presion politik dhe nxitje të konsiderueshme ekonomike për investime shtesë në infrastrukturë, uljen e ndryshimeve klimatike, ofrimin e kujdesit shëndetësor dhe teknologjitë e reja dixhitale. Konkurrenca për një furnizim të kufizuar kursimesh nga ata që ndërmarrin këto investime shtesë do të ushtrojë presion në rritje mbi normat e interesit, duke e bërë më të dobët qëndrueshmërinë e borxhit. Por të njëjtat investime, nëse kryhen me inteligjencë, do të nxisin rritjen ekonomike, duke e bërë më pak problem qëndrueshmërinë e borxhit.

Ata që imagjinojnë një krizë të afërt borxhi po bëjnë shumë zhurmë për asgjë. Do të ishte më mirë nëse politikëbërësit amerikanë do të kursenin energjinë e tyre – dhe kapitalin politik – për të luftuar betejat reale dhe jo imagjinare.

Barry Eichengreen, autori i shkrimit është një bashkëpunëtor i Qendrës për Inovacionin e Qeverisjes Ndërkombëtare dhe profesor në Universitetin e Kembrixhitsi  dhe në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley.

(Publikuar në Project Syndicate, përkthyer nga Klankosova.tv)

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.