“Skenari i Jugosllavisë”: Si po synon Rusia të përdorë një përvjetor në luftën e saj të informacionit

Të martën, Vladimir Putini paralajmëroi Britaninë e Madhe kundër dërgimit të predhave të uraniumit të varfëruar në Ukrainë. Maria Zakharova e quajti menjëherë këtë plan “Skenari i Jugosllavisë”, duke akuzuar NATO-n për përdorimin e municioneve që shkaktuan kancer gjatë ndërhyrjes së saj ushtarake në 1999 në Jugosllavi. Ky është një skenar i njohur që Kremlini e përdor prej vitesh dhe këtë të premte Kremlini nuk do të humbasë mundësinë për të zhvilluar një luftë informacioni kundër Perëndimit.

Ndërsa Serbia shënon 24 vjetorin e ndërhyrjes së NATO-s në Republikën Federale të Jugosllavisë këtë të premte, Rusia ka të ngjarë të përdorë ndërhyrjen humanitare të NATO-s të vitit 1999 për të justifikuar politikën e saj të jashtme aktuale në Ukrainë, për ta portretizuar NATO-n si një aktor zullumqar dhe për t’i hedhur benzinë zjarrit në Ballkani. Është koha e fundit që Perëndimi t’i japë Moskës një shije të ilaçit të vet.

Kremlini e ka përdorur prej kohësh ndërhyrjen e NATO-s në Kosovë për të degraduar legjitimitetin e NATO-s. Vitin e kaluar, më 24 mars, Ministria e Punëve të Jashtme e Rusisë shkroi në Twitter: “Sot bëhen 23 vjet që kur NATO filloi të bombardonte Jugosllavinë… në atë ditë Perëndimi filloi të shpërbënte kuadrin ligjor ndërkombëtar”. Në vitin 2016, Putini e përshkroi ndërhyrjen e NATO-s në Kosovë dhe “sulmet e saj ndaj Beogradit” si forma të “agresionit”. Ai theksoi se “goditjet me raketa dhe bomba në fund të shekullit të 20-të në qendër të Evropës… ishin një lloj egërsie, thjesht egërsi”. Në vitin 2022, Putini ngjalli përsëri referenca për vitin 1999, duke detajuar se “të gjithë ne ishim dëshmitarë të luftës në Evropë që NATO nisi kundër Jugosllavisë… Kjo ndodhi. Pa asnjë sanksion nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së”.

Kremlini ka shfrytëzuar gjithashtu ndërhyrjen e NATO-s të vitit 1999 për të justifikuar sulmet e vazhdueshme të Rusisë ndaj Ukrainës. NATO nuk mori autorizimin e Këshillit të Sigurimit dhe SHBA-ja e justifikoi ndërhyrjen me ndërhyrje humanitare. Putini e ka përdorur ndërhyrjen e NATO-s për të justifikuar luftën e tij të paautorizuar në Ukrainë, duke e përshkruar atë si një përpjekje humanitare për të luftuar nazizmin dhe rusofobinë. Në miratimin e pushtimit të Putinit, ministri i Jashtëm rus Sergey Lavrov përshkroi se si termi “gjenocid është i lidhur edhe me historinë e krijimit të Kosovës si një asociacion i pavarur pa asnjë referendum. Dhe fakti që ata tani po përpiqen të mbështesin një regjim të hapur neo-nazist, Bandera në Kiev është gjithashtu një manifestim i gjenocidit”.

Kremlini ka përdorur gjithashtu ndërhyrjen e NATO-s të vitit 1999 për të forcuar legjitimitetin e aneksimeve të territorit ukrainas. Kremlini argumenton se, meqenëse rajonet e aneksuara të Ukrainës kanë mbajtur zgjedhje, ndryshe nga Kosova, legjitimiteti i tyre si rajone të pavarura nuk mund të vihet në dyshim. Në vitin 2014, pasi Putini aneksoi Krimenë, gazeta shtetërore ruse “Rossiiskaya Gazeta” akuzoi Perëndimin për “hipokrizi të hapur”; gazeta theksoi se si, ndërsa Krimeja “iu bashkua [Rusisë] si rezultat i një referendumi popullor”, NATO-ja bëri një “deklaratë të njëanshme të pavarësisë së Kosovës” pa kërkuar asnjë lloj zgjedhjeje ose verifikim të pavarësisë së Kosovës. Putin diskuton se si, “Më kujtohet mirë verdikti i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, i cili thotë se një rajon i çdo shteti, që ushtron të drejtën e vetëvendosjes, nuk ka nevojë për leje nga autoritetet qendrore të vendit për të deklaruar sovranitetin e tij… [Dhe ] shumë shtete të botës, duke përfshirë edhe kundërshtarët tanë në Perëndim, e kanë njohur këtë [pavarësinë e shpallur në mënyrë të njëanshme] në lidhje me Kosovën… Të njëjtën gjë bëmë edhe me republikat e Donbasit”.

Ndërsa Kremlini ka përdorur operacione informacioni për ndërhyrjen e NATO-s në vitin 1999 për të justifikuar luftën e saj në Ukrainë, ai gjithashtu ka operacione informacioni brenda Ballkanit të fokusuara në sigurimin e fuqisë rajonale. Gjatë gjithë negociatave të fundit të Kosovës dhe Serbisë për normalizimin e marrëdhënieve, Rusia e ka zhvlerësuar legjitimitetin e negociatave. Rusia ka akuzuar Perëndimin se i bën presion Serbisë që ta njohë Kosovën; Rusia ka deklaruar gjithashtu se Perëndimi po ndërhyn në marrëdhëniet e dy vendeve për të hapur një front të ri perëndimor në Ballkan kundër Rusisë.

Nën shtresat e dezinformatave, Rusisë nuk i intereson as Kosova e as Serbia. Rusia ka sulmuar përpjekjet e Perëndimit për të normalizuar marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, sepse ato minojnë ambiciet rajonale të Kremlinit. Ata që mohojnë pavarësinë e Kosovës e shohin Kosovën si “zemrën e Serbisë”, pasi shumë kisha ortodokse serbe mbeten atje. Me rritjen aktuale të nacionalizmit serb, Putini, me ndihmën e presidentit serb Aleksandar Vuçiq, ka përforcuar retorikën pro-serbe rreth pavarësisë së Kosovës për të krijuar një gjendje konstante të përshkallëzimit deri në de-përshkallëzimin e konfliktit. Putini e sheh këtë konflikt të vazhdueshëm si të nevojshëm për ta mbajtur Serbinë përballë Perëndimit dhe për të siguruar që ai të ruajë ndikimin rajonal.

Operacionet ruse të informacionit kanë qenë në shpejtësi të lartë për të rritur ndjenjat anti-NATO në Ballkan. Qeveria dhe media e Rusisë kanë akuzuar NATO-n për përdorimin e uraniumit të varfëruar gjatë bombardimeve të Serbisë në vitin 1999. Pas kësaj fushate informative, presidenti serb Vuçiq njoftoi se do të hapë një hetim kundër NATO-s. Tani ka raste në Gjykatën e Lartë të Beogradit. Gazeta ruse e lajmeve “Sputnik” ka botuar artikuj të shumtë mbi këtë temë në serbisht. Fushata ka qenë e përhapur, me “Sputnik” madje duke krijuar një etiketë kërkimi të shpejtë, “uraniumi i varfëruar”. Ndërsa Putini kërkon të vë në cak Ballkanin Perëndimor, qeveria ruse e ka përdorur gjithashtu narrativën për të mbështetur luftën e tyre në Ukrainë. Këtë javë Lavrov akuzoi Britaninë se kishte rënë dakord për “furnizimin e Ukrainës me predha të uraniumit të varfëruar” dhe deklaroi se kjo do të “shkelte ligjin ndërkombëtar dhe humanitar”.

Çfarë duhet të bëjmë rreth kësaj?

Me luftën në Ukrainë, Rusia përsëri kërkon të portretizojë NATO-n si një aktor të poshtër agresiv. Ushtria ruse thotë se “informacioni është bërë një armë”. Strategët ushtarakë rusë Chekinov dhe Bogdanov argumentojnë: “Në revolucionin e vazhdueshëm në teknologjitë e informacionit, informacioni dhe lufta psikologjike do të vendosin në masë të madhe bazat për fitore”.

Nëse fushatat ruse të dezinformimit kanë treguar ndonjë gjë të inteligjencës amerikane, është se ato mund të zhvendosin opinionin publik për të mobilizuar opozitë të fuqishme kundër Perëndimit. Madje edhe disa nga dezinformatat më absurde të Kremlinit, si pretendimet e tij se SHBA-ja ka përdorur zogj shtegtarë dhe lakuriqë nate për të përhapur patogjenë, kanë ndikim pasi qëllimi kryesor i Kremlinit është të përforcojë pasigurinë në hapësirën e informacionit. Nëse pak njerëz i besojnë dezinformatave, kjo është vetëm një fitore shtesë në librin e Kremlinit.

Meqenëse strategjia e dezinformimit të Rusisë është të krijojë konfuzion, strategjia aktuale e NATO-s për të mohuar pretendimet e Moskës është e pamjaftueshme. Artikujt e NATO-s që kontrollojnë faktet e dezinformatave ruse vetëm e vendosin dezinformimin rus më tej në qendër të vëmendjes. Përkundrazi, Perëndimi duhet të nisë një fushatë informuese. Vendosja e narrativës sonë në hapësirën e informacionit do ta bëjë Rusinë të ridrejtojë kohën, energjinë dhe burimet në operacione mbrojtëse dhe jo sulmuese.

Në hartimin e një sulmi të fortë informacioni, është e rëndësishme të kuptoni se çfarë informacioni do të jetë bindës. Informacioni për të justifikuar ndërhyrjen e NATO-s në vitin 1999, si shkeljet e të drejtave të njeriut nga ushtria serbe dhe fushatat e spastrimit etnik, nuk do të rezonojnë me një audiencë pro-ruse apo pro-serbe.

Një mesazh efektiv do ta ekspozonte Rusinë si një aleat jo të besueshëm. Duke qenë se Rusia aktualisht po përpiqet të destabilizojë Ballkanin, operacionet e informacionit duhet t’u kujtojnë serbëve pro-rusë se Rusia nuk do t’i ndihmojë ata. Megjithëse Rusia iu bashkua misionit paqeruajtës të udhëhequr nga NATO në Kosovë, Rusia e braktisi atë në vitin 2003. Operacionet efektive të informacionit duhet të tallen me Putinin për hedhjen e vëllezërve të tij sllavë nën autobus. Operacionet e informacionit mund të dërgojnë mesazhe duke pyetur nacionalistët serbë “ku ishte Rusia në 1999 për të mbrojtur vëllezërit e saj sllavë nga NATO-ja e keqe?”

Pas mbjelljes së një farë dyshimi në kokat e audiencës për legjitimitetin e Kremlinit si aleat, operacionet e informacionit duhet të vënë në pikëpyetje statusin e fuqisë së madhe të Rusisë. Kjo mund të përfshijë talljen e shpërndarjes së armëve ruse. Perëndimi mund të postojë një “meme” qesharake me një S-300 të padukshëm që udhëton nëpër Danub. Kjo “meme” e thjeshtë do të krijonte pyetje rreth aftësisë së Rusisë për të mbrojtur aleatët e saj edhe në mendjet më të vendosura pro-ruse.

Në lidhje me akuzat e vazhdueshme të Rusisë se NATO-ja shkakton kancer nëpërmjet uraniumit të varfëruar, operacionet e informacionit perëndimor duhet të nxjerrin në pah programet e vetë Rusisë për armët biologjike. Në vitin 1999, Kenneth Alibek, zëvendësdrejtori i parë i programit të bioarmëve të Bashkimit Sovjetik, i tha “Nonproliferation Review” se “Bashkimi Sovjetik ishte në gjendje të zhvillonte një nga programet më të fuqishme dhe më të sofistikuara në botë”. Mediat amerikane duhet të përforcojnë të vërtetën rreth shkeljes së Konventës së Armëve Biologjike të vitit 1972 nga Rusia. Për të synuar audiencën serbe, Perëndimi duhet të diskutojë implikimet në Jugosllavi të fatkeqësisë bërthamore të Çernobilit të vitit 1986 në Bashkimin Sovjetik.

Është koha për të filluar të fitojmë luftën e informacionit kundër Kremlinit. Operacionet sulmuese të informacionit të Rusisë kanë përdorur ndërhyrjen e NATO-s në Jugosllavi për të portretizuar aleancën si një aktor të poshtër dhe agresiv dhe për të minuar paqen dhe sigurinë në Ballkan. Dy mund të luajnë lojën e informacionit: NATO duhet të përdorë operacione fyese informacioni dhe të godasë Putinin aty ku dhemb vërtet. NATO duhet të deklarohet, ose do t’i tregohet vendi.

Dr. Ivana Stradner është korrespondente speciale për “KyivPost” e fokusuar në sigurinë e informacionit të Rusisë. Ivana, veç tjerash, shërben si këshilltare në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive.

Shkrimi origjinal është botuar në “KyivPost”, dhe është përkthyer nga Klankosova.tv

Rrini të informuar mbi zhvillimet kryesore duke u bërë pjesë e komunitetit tonë në Viber

BONUS: Merreni aplikacionin tonë në Android dhe iOS

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.