Bordi editorial i “Washington Post”: Në Serbi, politikat pajtuese të Bidenit kanë dështuar

Kur Presidenti Biden mori detyrën në vitin 2021, administrata e tij identifikoi Ballkanin Perëndimor shumë të paqëndrueshëm si një detyrim për Evropën. Zyrtarët panë se Serbia, vendi më i madh i rajonit, mbeti me kokëfortësi në orbitën e Rusisë. Ata shqetësoheshin se nëse dhuna do të shpërthejë sërish në rajon, Rusia pothuajse me siguri do të mbështeste shtetin e saj klient. Të gjitha këto shqetësime u bënë më të mprehta pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia.

Politika e zotit Biden ishte të përqafonte presidentin autoritar të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në një përpjekje për të larguar vendin e tij nga Rusia. Kjo politikë duket gjithnjë e më shumë si një dështim.

Për dy javët e fundit, anëtarët e opozitës serbe kanë protestuar për ato që vëzhguesit e pavarur kanë thënë se ishin parregullsi masive në zgjedhjet e parakohshme të mbajtura më 17 dhjetor. Në prag të Krishtlindjeve, policia shpërndau me dhunë një turmë që përpiqej të depërtonte në ndërtesën e këshillit të qytetit të Beogradit. Skenat e luftimeve të policisë me protestuesit, fatkeqësisht janë bërë të zakonshme në Serbi. Por këtë herë Z. Vuçiq dhe kryeministrja Ana Bërnabiq pretenduan se protestat ishin një përpjekje për të rrëzuar qeverinë – dhe fajësuan në mënyrë implicite Perëndimin për këtë.

Duke iu drejtuar kombit gjatë goditjes policore, z. Vuçiq e përcolli retorikën konspirative. Ai tha se shërbimet e inteligjencës serbe e dinin që opozita po planifikonte një kryengritje. Ai nënvizoi në mënyrë të errët se fuqitë e huaja, nëse jo domosdoshmërisht bashkëpunëtore, fillimisht hodhën poshtë paralajmërimet e tij private për trazirat dhe po festonin destabilizimin e Serbisë. Ai falënderoi “ato shërbime të huaja” që jo vetëm që kishin dëgjuar, por edhe kishin ofruar inteligjencë shtesë, duke ndihmuar institucionet e Serbisë të përballonin më të keqen.

Vërejtjet e zonjës Bërnabiq disa ditë para goditjes policore ndihmojnë në sqarimin e asaj se për çfarë po fliste zoti Vuçiq. Ajo falënderoi shërbimet ruse të sigurisë për ofrimin e inteligjencës që tregonte se opozita “po përgatitej të organizonte protesta të tipit Maidan në Beograd për të marrë pushtetin me metoda revolucionare”. Një ditë pas fjalimit të zotit Vuçiq, ambasadori rus në Serbi tha në televizionin shtetëror rus se presidenti i Serbisë i kishte thënë se kishte “informacion të pamohueshëm” se Perëndimi nxiti protestat.

Vuçiqi, një nga politikanët më të shkathët në Ballkan, me siguri është i kënaqur me veten e tij. Rusia është një hajmali e fuqishme në politikën serbe dhe zoti Vuçiq e ka shfrytëzuar mirë gjatë gjithë viteve. Shumë serbë ndjejnë lidhje farefisnore me kolegët e tyre të krishterë ortodoksë dhe e shohin Moskën si një patron të fuqisë së madhe, veçanërisht që kur NATO bombardoi Beogradin në vitin 1999. Duke nxitur pakënaqësi kundër një Perëndimi të supozuar të pabesueshëm dhe duke u rreshtuar me Moskën, zoti Vuçiq fiton pikë te mazhoranca nacionaliste e vendit, ndërsa kundërshtarët e tij demokratikë i paraqiste si stoli të interesave të huaja.

Megjithatë, privatisht, zoti Vuçiq i ka siguruar vazhdimisht bashkëbiseduesit e tij perëndimorë se ai po lufton sa më mirë që mundet për të sjellë kombin e tij rebel në Bashkimin Evropian ku e ka vendin dhe se ai është partneri i tyre i vetëm i besueshëm.

Administrata Biden e bazoi politikën e saj pajtuese në testimin e garancive private të zotit Vuçiq. Edhe pse disa kriza të rrezikshme gjatë vitit të kaluar në Kosovën fqinje kanë pasur gjurmë gishtash serbe në të gjithë to, Shtetet e Bashkuara kanë shmangur fajësimin e tepërt të njërës palë, duke preferuar të bëjnë thirrje për qetësi.

Fatkeqësisht, i forti serb ia ka kthyer nderin duke vazhduar aktin e tij balancues. Ai ka refuzuar vazhdimisht t’i bashkohet sanksioneve perëndimore ndaj Rusisë, edhe pse ka qetësuar Perëndimin duke lejuar që armët serbe të rrjedhin në Ukrainë përmes blerësve ndërmjetës. Me raste, ai e ka afruar Serbinë edhe më afër Rusisë. Veçanërisht në dritën e zhvillimeve të fundit, në vitin 2021 ministri i brendshëm i Serbisë udhëtoi në Moskë për të ndarë përgjimet e figurave të opozitës ruse që kishin mbajtur takime në Beograd – dhe nënshkroi një marrëveshje me Rusinë për të luftuar së bashku “revolucionet me ngjyra”. Dhe në vitin 2022, me luftën në Ukrainë në lulëzim të plotë, Serbia nënshkroi një marrëveshje me Rusinë për të koordinuar politikën e jashtme.

Protestat e fundit nuk përbënin një lloj kërcënimi të ngjashëm me grushtin e shtetit. Udhëheqësit e opozitës kanë pretenduar se nxitësit kryesorë të provokimeve ishin agjentë të huliganëve të futbollit, të cilët më pas i dhanë policisë një justifikim për të goditur me dhunë. Por edhe sikur provokimi të mos ishte inskenuar, turma e vogël nuk rrezikonte të merrte pushtetin. Sa për Perëndimin që brohorit për protestat, edhe ky veprim është i paarsyeshëm. Administrata e Bidenit ka devijuar nga rruga e saj për të qenë diplomatike, duke mezi i përmendur pretendimet për manipulim zgjedhor.

Pas dyerve të mbyllura, zoti Vuçiq ka të ngjarë të qetësojë liderët perëndimorë se ai është ende në anën e tyre – se e gjithë kjo është për shfaqje. Por duke pasur parasysh sa pak ka dhënë politika pajtuese, administrata Biden duhet të pyesë veten nëse është koha për të provuar diçka të re.

Shkrim nga bordi editorial i “The Washington Post”, i përkthyer dhe përshtatur nga Klankosova.tv

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.