Akti balancues i dyshimtë i Kinës

Pikërisht sa larg do të shkojë Kina në mbështetjen e Rusisë ka qenë një nga çështjet më të rëndësishme të luftës në Ukrainë. Më 20 shkurt, Sekretari Amerikan i Shtetit Antony Blinken paralajmëroi se Kina së shpejti mund t’i ofrojë armë (“mbështetje vdekjeprurëse”) Moskës. Por më pas, më 24 shkurt – përvjetorin e pushtimit të Rusisë, Kina publikoi një dokument qëndrimi që bënte thirrje për një zgjidhje politike për t’i dhënë fund konfliktit, duke lënë mënjanë çdo përmendje të “partneritetit të saj pa kufi” me Rusinë.

Qëllimi i Kinës ishte të paraqitej si një ndërmjetës neutral. Në fakt, lidhjet e Pekinit me Rusinë mbeten të pandryshuara, edhe nëse kjo marrëdhënie është bërë më acaruese për diplomatët kinezë gjatë vitit të kaluar. Puna e tyre është të vazhdojnë të arrijnë një ekuilibër delikat, një detyrë që po bëhet gjithnjë e më e vështirë derisa presidenti rus Vladimir Putin dyfishon kufirin bërthamor dhe retorikën e pamatur.

Me Putinin që lartëson ligjin e xhunglës në formën e tij më brutale, Kina duhet të jetë e kujdesshme që të mos përfshihet shumë në konflikt. Në fund të fundit, Rusia po humbet qartë dhe Kina ka shpresa të mëdha për të riparuar lidhjet me ekonomitë kryesore evropiane. Por Putini është sigurisht i prirur të sinjalizojë se Kina e mbështetjen e tij. Kjo është arsyeja pse ai së fundi shtriu tapetin e kuq për kryediplomatin kinez, Wang Yi, dhe më pas aludoi për një vizitë të ardhshme (të pakonfirmuar) të presidentit kinez Xi Jinping. Zhvillime të tilla diplomatike e lejojnë atë të paraqesë pozicionin ambivalent të Kinës si, në fakt, një miratim për pushtimin.

Ndërsa kostot e rreshtimit me Rusinë mund të tejkalojnë lehtësisht përfitimet për Kinën, duhet të kujtojmë se arsyet e Kinës për të mbajtur marrëdhënie të mira me Kremlinin shkojnë përtej luftës në Ukrainë. Për fillestarët, të dy vendet ndajnë një kufi prej 2,672 miljesh (4,300 kilometra) – afërsisht e barabartë me gjerësinë e Evropës – dhe vendndodhja e saktë e kufirit nuk u zgjidh përfundimisht deri në fillim të këtij shekulli, pas negociatave të gjeneratave  që përfshinin 2,000 takime.

Edhe sot e kësaj dite, megjithatë, fantazma e ndarjes sino-sovjetike në vitet 1950 dhe 1960 duket e madhe nga të dyja anët dhe nuk ka gjasa të ekzorcirohet së shpejti. Me Kinën të përqendruar në lëvizjet e Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të saj në Azinë Lindore dhe Indo-Paqësorin, thjesht nuk mund të përballojë goditje ose trazira në kufijtë e saj të tjerë.

Për më tepër, ndryshe nga Perëndimi kolektiv, politika e jashtme e Kinës ka qenë gjithmonë e formësuar nga interesat dhe jo nga vlerat. Edhe në lidhje me Rusinë, lidhja e dy vendeve bazohet kryesisht në pakënaqësinë e përbashkët ndaj hegjemonisë së ShBA-së. Duke thelluar bashkëpunimin e tyre dypalësh në vitet e fundit, ata kanë mundur të arrijnë një nivel të statusit të fuqisë së madhe me të cilin do ta kundërpeshojnë Amerikën.

Por fatkeqësia e Putinit në Ukrainë e ka detyruar Xi-në dhe Byronë Politike të sapoformuar të Kinës të menaxhojnë një grup të ri rreziqesh ekonomike, financiare dhe politike. Lufta e Rusisë e ka lënë Perëndimin të bashkuar më fort se sa ka qenë në vite. Ndërsa marrëdhëniet e Kinës me ShBA-në kanë arritur në nivele të reja të ulëta, ku liderët kinezë duan të shmangin edhe largimin e Bashkimit Evropian, i cili është një nga partnerët më të mëdhenj tregtarë të vendit.

Kjo është arsyeja pse Xi dhe diplomatët kinezë kanë qenë aq të kujdesshëm për të mos pranuar plotësisht pikat e bisedimeve të Kremlinit. Të qenit i izoluar nga “Perëndimi kolektiv” nuk është një opsion tërheqës për Kinën, duke pasur parasysh shpresat e saj për të arritur një rikthim të fuqishëm ekonomik pas vitesh të politikës “zero-COVID”. Në përpjekjen për të mbajtur hapur kanalet diplomatike dhe tregtare, taktika kryesore e Kinës ka qenë të sigurojë vendet evropiane se do të përdorë lidhjet e veta me Rusinë për të frenuar Putinin nga vendosja e armëve bërthamore.

Në të njëjtën kohë, Kina po bën një shtytje të përtërirë për të forcuar lidhjet e saj me Jugun Global, ku shumë vende nuk e shohin luftën në Ukrainë në të njëjtat terma morale të ashpra sikur Perëndimi. Theksi mbi energjinë dhe sigurinë ushqimore në dokumentin e fundit të pozicionit të Kinës mund të ketë goditur një akord me vendet në zhvillim që janë duke u rrëmbyer nga efektet negative të luftës në ekonomitë e tyre. Shumica e vendeve joperëndimore po kërkojnë të nxisin rikuperimet e tyre pas COVID-19 përmes tregtisë dhe investimeve të ringjallura, pasi ato nuk mund të kthehen në një lulëzim të ri të industrisë së mbrojtjes.

Nëse Kina ndjen se është gjithnjë e më shumë në kundërshtim me të gjithë Perëndimin, jo vetëm me amerikanët, ajo duhet të shmangë afrimin me Rusinë. Por mençuria mund të mos mbizotërojë. Lufta në Ukrainë vazhdon të testojë aftësinë e Kinës për të lundruar në një pjesë të vogël të interesave konfliktuoze dhe ndjenjave që ndryshojnë me shpejtësi. Kjo mund të jetë një nga shanset e saj të fundit të mira për të fituar njohje dhe lëvdata globale për ndihmën për të zgjidhur një krizë të madhe ndërkombëtare. Por Xi do të duhet të jetë i qartë në lidhje me limitet me mikun e tij “pa kufij” në Kremlin.

Autorja Yu Jie është hulumtuese e lartë në programin “Kina në Azi-Paqësor” të “Chatham House”.

Tekst i publikar në Stabroeknews, përkthyer nga KlanKosova.tv.

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.