Trumpi mund të hyjë në luftë me Iranin pa miratimin e Kongresit

Ndërsa Presidenti Trump po shqyrton nëse do të sulmojë Iranin, e vërteta është se askush nuk e di se çfarë do të bëjë — dhe pikërisht kjo pasiguri është thelbi i çështjes. Por mes gjithë këtij kaosi, një pyetje e njohur rikthehet: Po Kongresi?

Tashmë ky është bërë një model i përsëritur. Një president — qoftë Demokrat apo Republikan — merr në konsideratë përdorimin e forcës. Një grup dypartiak ligjvënësish kërkon votim. Shtëpia e Bardhë e anashkalon miratimin e Kongresit. Dhe disa anëtarë paraqesin Rezoluta për Kompetencat e Luftës që nuk shkojnë askund.

Ky cikël ka nisur përsëri, me senatorët Tim Kaine dhe Mike Lee si dhe përfaqësuesin Ro Khanna që kërkojnë nga Kongresi të rikthejë rolin e tij kushtetues. Si dikush që ka shërbyer për vite me radhë si këshilltar për çështjet e sigurisë kombëtare në drejtimin e Dhomës së Përfaqësuesve dhe Komitetit për Punë të Jashtme, besoj se, ndonëse Kongresi mund të shfaqet përmes rezolutave simbolike për Kompetencat e Luftës, është shumë e pamundur që të ndërmarrë një votim të rëndësishëm për të autorizuar përdorimin e forcës — një pasojë e trishtë, por e parashikueshme e trashëgimisë së luftës në Irak.

Kushtetuta i jep Kongresit të drejtën për të shpallur luftë, por lë të paqartë shumë aspekte të tjera, dhe nga tensioni mes kësaj dhe autoritetit të presidentit si komandant i përgjithshëm për të urdhëruar veprime ushtarake lindin pasiguri. Si përgjigje ndaj ngërçit në Vietnam, Kongresi miratoi Rezolutën për Kompetencat e Luftës në vitin 1973, duke vendosur procedura për të kontrolluar veprimet ushtarake të njëanshme të presidentit. Ligji krijoi tre mekanizma kryesorë: autorizime formale për përdorimin e forcës ushtarake, një afat 60-ditor për tërheqje presidenciale nëse Kongresi nuk vepron, dhe rezoluta të privilegjuara që detyrojnë votime në sallën e Kongresit për ndërhyrje ushtarake.

Çdo president që nga ajo kohë ka anashkaluar mekanizmin kryesor të zbatimit të Rezolutës — afatin 60-ditor — dhe Kongresi në përgjithësi ka pranuar në heshtje. Megjithëse ligjvënësit kanë miratuar rezoluta që kërkojnë tërheqje — nga përfshirja e ShBA-së në Jemen (në 2019) dhe kundër Iranit (në 2020), Kongresi nuk ka autorizuar forcë që prej më shumë se dy dekadash.

Pse autorizimi për përdorimin e forcës ushtarake është bërë kaq i paprekshëm politikisht? Fillimisht për shkak të interesave elektorale. Që kur Barack Obama e mposhti Hillary Clintonin në vitin 2008 — pjesërisht duke e lidhur atë me votën e vitit 2002 për të autorizuar luftën në Irak — ligjvënësit kanë mësuar se autorizimet për luftë mund të bëhen barra të rënda politike, sidomos kur rezultatet ushtarake janë të pasigurta.

Shembulli më i qartë ishte në vitin 2013. Pas përdorimit të armëve kimike nga diktatori Bashar Assad në Siri, Obama — nën presionin e republikanëve dhe demokratëve që kërkonin ndërhyrje — e ndryshoi skenarin. Në vend që të autorizonte sulmet vetë, ai kërkoi miratimin e Kongresit (me një qëndrim cinik, sipas mendimit tim). Vullneti politik mungoi, siç pritej. Opinioni publik ishte ashpër kundër. Thirrjet në zyrat e Kongresit ishin 20 me 1 kundër ndërhyrjes, dhe udhëheqësia refuzoi ta nxirrte në votim.

Sot, drejtuesit e partive vazhdojnë të shmangin ekspozimin e ndarjeve të brendshme. Nuk ka një qëndrim të unifikuar në asnjërën prej partive për Iranin. Disa republikanë kërkojnë mbështetje ushtarake për Izraelin, përfshirë sulme ndaj objekteve bërthamore iraniane. Të tjerë — izolacionistët MAGA dhe demokratët progresistë — paralajmërojnë për përfshirje në një luftë rajonale më të gjerë. Rezultati është krijimi i aleancave të çuditshme dhe një udhëheqje politike që synon të mbajë këto debate prapa dyerve të mbyllura, jo në sallat e Dhomës apo Senatit.

Problemi më i thellë është struktural. Presidenca është shndërruar në qendrën e vetme komanduese për politikën e jashtme të ShBA-së, veçanërisht që nga epoka e New Deal-it dhe vendimi i Gjykatës Supreme që e njohu presidentin si “organin e vetëm” të kombit në çështjet e jashtme. Ideja se 535 anëtarë të Kongresit duhet të miratojnë ndërhyrjet ushtarake duket gjithnjë e më anakronike, sidomos në kohë krize, kur shpejtësia dhe uniteti janë thelbësore.

Në vend që të votojë për një Autorizim të ri për Përdorimin e Forcës (AUMF), Kongresi ka gjasa të vazhdojë të përdorë Rezolutat procedurale të Kompetencave të Luftës — masa të privilegjuara që detyrojnë votime, por që nuk e detyrojnë presidentin. Këto rezoluta krijojnë aleanca dypartiake dhe bëjnë deklarata politike, por janë më shumë si ngadalësues në rrugën drejt luftës sesa si tabela STOP-i.

Kongresi mund të përpiqet të ndërpresë financimin për operacionet ushtarake, por historia tregon se nuk do ta bëjë. Në rastet e Kosovës (1999) dhe Libisë (2011), Kongresi refuzoi të autorizojë forcën, por gjithashtu nuk e ndërpreu financimin, duke ua lënë praktikisht presidentëve çështjen në dorë.

Kongresi nuk është pa pushtet. Ai ende mund të ndikojë opinionin publik, të mobilizojë shqetësim dypartiak dhe të ushtrojë presion mbi ekzekutivin kur politikat dalin jashtë kontrollit. Por ata që presin një votim formal për Iranin duhet të zbusin pritjet. Epoka e autorizimeve domethënëse të forcës nga Kongresi mund të ketë përfunduar. Dhe për momentin, debati mbi kompetencat e luftës do të vazhdojë të zhvillohet në skutat procedurale, jo përmes fuqisë kushtetuese.

Opinioni është publikuar në origjinal në “The Hill“, ndërsa është përkthyer nga Klankosova.tv

Daniel Silverberg është Drejtor Menaxhues në Capstone dhe bashkëpunëtor i lartë në Qendrën për Siguri të Re Amerikane. Nga viti 2014 deri në 2021 ai ka shërbyer si Këshilltar për Sigurinë Kombëtare i kongresistit Steny Hoyer

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.