Error 403: Nuk Je në Kod

Shkruan: Vlera Gjakova

Diplomacia globale ka kaluar në versionin e saj 3.0: traktatet ndërkombëtare hartohen me ndihmën e inteligjencës artificiale, marrëveshjet për energji të pastër janë bërë garanci sovraniteti dhe qasja në të dhëna strategjike vlen më shumë se një vend në tryezë. BE-ja po kodifikon të ardhmen përmes një rregulloreje për qeverisjen me AI, ndërkohë që diplomacia e shqiptarëve të Kosovës funksionon si një dokument që s’është përditësuar që nga versioni i përkëdheljeve ndërkombëtare. Në një rend që kërkon module funksionale, ne kërkojnë ende vëmendje përmes kredive morale.

Në këtë epokë të lidhjeve fluide dhe ndikimit të matshëm, ajo që dikur ishte frymë demokratike sot tingëllon si një softuer i vjetruar që nuk hapet më – një nostalgji që ka mbetur defekt në arkitekturën politike. Diplomacia e shqiptarëve të Kosovës përdor gjuhën e epokës lineare, ndërsa bota funksionon tashmë si një rrjet i decentralizuar ndikimi, ku ndikimi nuk matet më me përkrahje, por me kapacitet për të prodhuar ndërvarësi.

Shtetet e tjera firmosin marrëveshje për qasje në të dhëna kritike, ndajnë protokolle të sigurisë kibernetike, ndërtojnë platforma për klimën dhe certifikojnë diplomatët e rinj me sisteme AI. Diplomacia bashkëkohore po evoluon drejt një realiteti ku diplomatët trajnohen për të lexuar jo vetëm sinjale njerëzore, por edhe algoritme, për të ndikuar jo vetëm në retorikë, por në qasje të programuar strategjikisht. Ndërkohë, politikanët dhe diplomatët në Kosovë e interpretojnë një ftesë në konferencë si arritje. Të tjerët ndërtojnë laboratorë strategjikë. Ne ruajmë dosje kujtese.

Në vitin 1799, Samuel Coleridge i shkruante Wordsworth-it pas zhgënjimit nga Revolucioni Francez – për një dorëzim moral që nuk ndodhte me zhurmë, por me heshtje. Ai nuk fliste vetëm për epokën e vet, por për atë çarje të brendshme që ndodh kur një popull e kupton se nuk është më pjesë e përshpejtimit. Në atë çast, heshtja fillon të vishet me fjalë të bukura. Edhe ne kemi hyrë në atë fazë. Nuk jemi të përjashtuar. Jemi të padomethënshëm.

Diplomacia dikur ishte spektakël humanitar, më pas projekt stabiliteti. Sot, ajo është inkorporuar në ekosistemet e pushtetit të rrjetëzuar (distributed power ecosystems) në mënyrë inteligjente, ku algoritmet e interesit janë të koduara nga qendra që nuk janë më vetëm shtete, por platforma trans-shtetërore, kompani teknologjike, laboratorë të së ardhmes dhe aktorë të heshtur që operojnë përmes rrjeteve të inteligjencës dhe infrastrukturës. Bota e sotme nuk mat më rëndësinë përmes protokolleve, por përmes të dhënave që ke akses dhe ndikimit që nuk mund të anashkalohet. Diplomacia është kthyer në një API (Application Programming Interface – Ndërfaqe Programore që lejon sisteme të ndryshme të komunikojnë dhe të shkëmbejnë funksione në mënyrë të strukturuar) të gjeopolitikës. Kush nuk përfshihet në kodin e saj nuk ekzekutohet në sistem. Ajo që nuk je, bëhet më e dukshme sesa ajo që përpiqesh të jesh. Nuk është më fjala për ndjeshmëri.

Fjala është për integrim të domosdoshëm – dhe diplomacia institucionale e shqiptarëve të Kosovës – nga pozitat qeverisëse te opozita – nuk është bërë ende nyje e pazëvendësueshme. Aq më tepër që, edhe vetë shoqëria e shqiptarëve të Kosovës nuk po operon më me ndjeshmëri historike, por me një lloj normalizimi të përjashtimit. Dhe kur përjashtimi bëhet zakon, shoqëria fillon të sillet si spektator i heshtur i dështimit të vet.

Rendi i ri është ndërtuar mbi fleksibilitetin e qasjes. Askush nuk kërkon më që të përmbushësh kritere të vjetra. Ata presin që të bëhesh i nevojshëm. Dhe nëse nuk je – thjesht nuk të përfshijnë. Jo me qëllim. Me sistem.

As në NATO, as në Bruksel, Paris apo Berlin, askush nuk e përjashton Kosovën me urdhër – por kur bëhet fjalë për buxhete, skema energjie, qasje në tranzicionin klimatik apo algoritme qeverisëse, emri i saj nuk figuron askund. Dhe kjo nuk është padrejtësi. Është rend.

Marrëveshjet që përmenden shpesh nga diplomatët në Kosovë – si Marrëveshja e Ohrit, diskutimet për Asociacionin dhe anekset e paqarta që i shoqërojnë – janë kthyer në një dokumentacion që nuk e hap më askush përveç aktorëve që e përdorin si justifikim për të mos lëvizur. Ndërkohë që Shqipëria organizon samite evropiane në Tiranë dhe ka hyrë në hartën e vendimmarrjes së butë të kontinentit, shqiptarët e Kosovës sillen sikur mund të kërkojnë përfshirje vetëm nga tradita e vuajtjes. Vuajtja është respektuar. Por nuk është më valutë.

Kur presidenti Zelenskyy lidh marrëveshje për rrjete energjetike me Francën, kur BE negocion memorandume për gaz dhe hidrogjen me Algjerinë, kur Japonia dhe SHBA kontrollojnë qarkullimin e çipave të avancuar – shqiptarët e Kosovës janë ende duke korrigjuar emërtimet e rrugëve në Mitrovicë. Shqipëria ka hyrë në hartën e vendimmarrjes. Kosova ka mbetur në legjendën e tabelës.

Kjo nuk është dramë. Është heshtje e strukturuar.

Për ata që do të kërkonin përmendjen e Serbisë, le të thuhet ajo që është kuptuar prej kohësh në Bruksel e Washington: nuk ka integrim pa marrëveshje me Serbinë. Por kjo nuk është më çështje morali apo vullneti politik – është protokoll sistemik. Serbia nuk është më pengesë, as shkak. Është një nyje e pandryshuar që pret përgjigje funksionale. Dhe derisa ajo të mungojë, çdo kërkesë tjetër zgjidhet automatikisht me heshtje.

Çfarë ndodh nëse nuk veprojmë? Deri në vitin 2030, bota do të operojë përmes një arkitekture të re të marrëdhënieve ndërkombëtare – ku siguria energjetike, të dhënat strategjike, investimet në inteligjencën artificiale dhe ndihma ndërkombëtare do të shpërndahen përmes protokolleve të përbashkëta. Në asnjë nga këto tryeza, diplomacia e shqiptarëve të Kosovës nuk është e integruar. Dhe atëherë nuk do të jetë më çështje njohjeje apo simpatie – por përjashtim funksional, i koduar në vetë sistemin.

Ky tekst nuk është apel. Është memorandumi i mungesës. Sepse në diplomaci, ajo që nuk prodhon efekt, nuk quhet as gabim. Quhet harresë. Dhe harresa është vetëm forma më e qetë e eliminimit.

Në politikën ndërkombëtare, mungesa nuk është më tragjedi – është optimizim. Rendi i ri global nuk e sheh më hartën – lexon sinjalet e saj. Dhe shqiptarët e Kosovës janë të pashënjuar në këtë frekuencë.

Në gjuhën e qarqeve diplomatike, kjo quhet mosrelevancë strategjike (strategic irrelevance).

Nuk është faji i sistemit që s’të përfshin. Është dështimi yt që nuk e detyron ta bëjë. Nëse nuk je pjesë e zgjidhjes, dikush tjetër do të shpikë zgjidhjen pa ty. Dhe atëherë do të jesh spektator në historinë tënde.

Sepse nuk është vetëm qeveria që nuk ka akses. Është një kulturë e tërë e politikës që nuk është më në frekuencën e botës – dhe as nuk po përpiqet të jetë.

Mos kërkoni më vend në tavolinë. Në këtë rend të ri, askush nuk të përjashton – thjesht nuk të përfshin. Nuk të fshijnë me vendim. Të kalojnë pa kod.

Sepse diplomacia nuk matet më me praninë, por me aftësinë për të ndikuar rrjedhën e vendimeve që ekzekutohen përmes protokolleve të padukshme.

Në një botë ku marrëveshjet hartohen me asistencë nga algoritme, ku sinjalet diplomatike skanohen nga sisteme të inteligjencës artificiale, dhe ku reputacioni gjeopolitik gjenerohet në kohë reale – mungesa jote nuk shkruhet. Ajo logjikohet.

Dhe nëse s’je pjesë e kësaj logjike, je jashtë sistemit – jo si gabim, por si konfigurim.

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.