Mësimi nga drama bankare e Evropës                        

Fundjava shënoi përvjetorin e parë të momentit më të frikshëm bankar evropian të dekadës së fundit.

Ishte një kohë testimi. Bankat rajonale amerikane për të cilat, sinqerisht, shumica e evropianëve nuk kishin dëgjuar kurrë, por ishin në madhësinë e disa kampionëve kombëtarë kontinentalë, po shuheshin pasi rritja e ashpër e normave të interesit shkaktoi një tarifë të rëndë.

Dhimbja u shpërnda papritur në Evropë. Credit Suisse, e bllokuar prej kohësh nga një listë e gjatë skandalesh, duke filluar nga spiunimi i C-suite te rrjetet bullgare të kontrabandës së kokainës, hyri në një martesë me armë gjahu me rivalin e saj të përhershëm UBS gjatë një fundjave të tensionuar.

Pas një viti, bankierët dhe investitorët ende mahniten që, për gjithë atë dramë, toka vazhdoi të rrotullohej rreth boshtit të saj, ishte larg nga një moment i Lehman Brothers. Në vend të kësaj, një gjigant bankar u shfaq, u gëlltit i tëri nga banka gjatë rrugës dhe tregjet evropiane jetuan për të luftuar. Disponimi ishte më shumë “Çfarë ndodhi?” sesa “vraponi drejt kodrinave”.

Por pas rënies së fundjavës të Credit Suisse erdhi një pikë tjetër rreziku të lartë. Kjo ndodhi të premten pasuese të 24 marsit, dhe përfshinte një sulm tregu ndaj Deutsche Bank. Derisa që ne të gjithë kujtojmë atë me aksione të larta të “CS Weekend” siç njihet shpesh, ne duhet të nxjerrim mësime nga kjo dramë e veçantë.

Rrënja e problemit ishte, si me aq shumë në jetë, Twitter-i, siç njihej në atë kohë kanali X i rrjeteve sociale. Atje, një grafik me pamje ogurzi filloi të bënte xhiron, duke shfaqur se kostoja e blerjes së sigurimit kundrejt dështimit të borxhit nga banka gjermane ishte rritur theksueshëm.

Pikat më të holla të tregut të këmbimeve të mospagimit të kredisë humbën disi në audiencën e mediave sociale. Pak ndaluan për të konsideruar që shpesh është mjaft e ngathët dhe jolikuide që një person që blen një kontratë të gjenerojë një rritje dramatike të çmimit, edhe pa pasur domosdoshmërisht zotërimin e lidhjes themelore që mbulon kontrata mbrojtëse. (Kjo e ashtuquajtur “cullak” tregti CDS u ndalua, pikërisht për këtë arsye, në lidhje me obligacionet e qeverisë evropiane gjatë krizës së borxhit të Eurozonës.)

Papritur, nisi loja, një gjueti për hallkën më të dobët në bankingun evropian. Deutsche Bank, e cila ka pasur shpërndarjen e saj të drejtë të pikave lëkundëse  gjatë viteve, dukej se i përshtatej faturës. Çmimi i aksionit të saj filloi të binte, duke rënë 14 përqind në ditë në pikën më ekstreme. Është e rëndësishme të mbani mend këtu se asgjë e re, përtej grafikut mjaft të dobët të CDS, nuk kishte shkuar keq në bankë deri në këtë pikë. Por në një javë të ethshme, u desh shumë pak që spekulimet ‘online’ ta rritnin ritmin.

Kur sheh mbrapa, e gjitha tingëllon marrëzi. Çmimi i aksioneve të Deutsche Bank tani qëndron rreth 70 përqind sipër pikës më të ulët të asaj dite. Por thashethemet e mediave sociale janë të fuqishme. Një nga (shumë) gjërat që shtoi presionin mbi Credit Suisse në muajt para rënies së saj ishte një cicërimë alarmante që nxiti një numër të mirë të klientëve që të tërhiqnin fondet e tyre nga banka.

Siç më tha një bankier së fundmi, arsyeja pse kjo ishte kaq e dhimbshme për Deutsche Bank, dhe tmerruese për secilin, ishte se funerali i Credit Suisse ishte parapaketuar. Rregullatorët janë bërë mjaft të mirë në këtë çështje që nga viti 2008, siç e kishte treguar trajtimi i autoriteteve amerikane për vdekjen e papritur të ‘Silicon Valley Bank’ dhe të tjerëve që ishte demonstruar në fillim të muajit.  Në këtë rast, autoritetet zvicerane kishin një plan dhe e zbatuan atë. Brutal, por i shpejtë, vendimtar dhe me rrezik sistemik të kufizuar. Nuk ekzistonte një plan i tillë për Deutsche Bank, që është shumë i madh për shumicën e bankave të tjera për t’u tretur me nxitim. Disa investitorë të rremë hezituan të mbanin aksionet e tyre përpara fundjavës, për çdo rast. Aksionet e tjera bankare, në Evropë dhe në SHBA, u tronditën.

Bankierët brenda Deutsche ishin, me arsye të mirë, vërtet të alarmuar dhe të tronditur nga shpejtësia e rënies së aksioneve. Banka u përball me një dilemë: a duhet të qëndrojë shefi ekzekutiv apo stafi tjetër i lartë përpara një foltoreje për të thënë se gjithçka ishte në rregull? Apo do të bënte gjithçka më keq? Disa ishin ne nervozë të dyfishtë kur kancelari gjerman Olaf Scholz e adresoi këtë çështje në të njëjtën ditë. I pyetur nëse Deutsche Bank ishte Credit Suisse e re, ai u tha gazetarëve se “nuk kishte asnjë arsye për t’u shqetësuar rreth kësaj”.

Aksionet në bankë u mbyllën 8 përqind më poshtë atë ditë – një rritje nga nadiri – gjë që sugjeron se ethet u lehtësuan fatmirësisht shpejt dhe se madje Scholz mund të ketë ndihmuar. Por bankierët e lartë duhet t’i kushtojnë vëmendje mesazhit nga ai episod mjaft i ngarkuar: marrëzitë në internet kanë peshë. Nuk duhet, por po. Ngjashëm, investitorët duhet të kujtojnë se ndonjëherë është pikërisht kjo: marrëzi.

Është e pamundur të thuhet me ndonjë saktësi se çfarë do të kishte ndodhur nëse Deutsche Bank do të kishte nxjerrë me rrota bronzin e saj të sipërm për t’i thënë botës se gjithçka ishte në rregull dhe se s’kishte asgjë për t’u parë aty. Por është e arsyeshme të imagjinohet se një rrëshqitje mund të ketë bërë seriozisht një ditë të keqe për aksionet e bankës edhe shumë më keq. Për meritë të saj, u mbajtën nervat dhe një heshtje dinjitoze, duke parandaluar që e hëna e ardhshme të ishte potencialisht e zymtë. Herën tjetër kur një bankë rrëshqet dhe në një çast do të ndodhë, ne duhet të kujtojmë se çfarë shkoi dhe çfarë nuk shkoi mirë atë ditë.

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.