Tërmetet më vdekjeprurëse të regjistruara në histori

Tërmeti i 22 majit 1960, që goditi qytetin e Valdivia në Kilin jugor, është më i fuqishmi i regjistruar ndonjëherë dhe është bërë i njohur si Tërmeti i Madh Kilian. Mendohet të ketë qenë  9.5 shkallë nga njësia matëse e momentit. Dy pllaka tektonike u zhvendosën me mbi 30 metra, duke lëshuar vëllime të mëdha energjie në valët sizmike. Qytete të tëra u shndërruan në gërmadha në vetëm 10 minuta. Rreth 6,000 njerëz vdiqën dhe cunami rezultoi duke vrarë 130 njerëz në Japoni dhe mbi 60 në Hawaii.

Teksa SHBA u prek vetëm pak nga ai tërmet kilian, katër vjet më vonë të Premten e Madhe, ajo u bë epiqendra e tërmetit të dytë më të fuqishëm të regjistruar ndonjëherë. Tërmeti i Madh i Alaskës me magnitudë 9.2 zgjati rreth katër minuta dhe shkatërroi pjesë të mëdha të infrastrukturës në Alaskën jugore dhe qendrore. Kryeqyteti i Alaskës, Anchorage, pësoi dëme masive, me rrugë të tëra duke u shkatërruar. Cunami pas tërmetit preku një sërë qytetesh bregdetare, me 139 persona të mbytur në përmbytjet që pasuan. Megjithatë, u shpëtuan jetë për faktin se ishte e Premte e Madhe dhe shumë biznese u mbyllën. Në shkollat e shembura nuk kishte fëmijë.

Tërmete dhe cunami

Cunami shpesh ndodh kur toka tërhiqet nën ose afër detit. Ato mund të shkaktojnë viktima larg nga epiqendra e tërmetit. Askush nuk vdiq drejtpërdrejt në tërmetin 9.1 ballë të Oqeanit Indian, i njohur gjithashtu si tërmeti Sumatra-Andaman i vitit 2004, por cunami që lëshoi, me valë të baticës deri në 30 metra, vrau mbi 240,000 njerëz në 14 vende në Azinë Jugore dhe Juglindore. Kështu ai u bë një nga tërmetet më vdekjeprurëse në histori.

 

Në vitin 2011, një tërmet nënujor në rajonin Tohoku të Japonisë shkaktoi një cunami që nga ana e tij shkaktoi katastrofën më të keqe bërthamore që nga aksidenti i Çernobilit të vitit 1986. Me magnitudë 9.1 të shkallës së momentit, tërmeti shkaktoi valë të fuqishme cunami që përmbytën një zonë në Japoni. Rreth 22,000 njerëz u vranë dhe rreth 400,000 ndërtesa u shembën ose u shkatërruan plotësisht. Një valë 14 metra e lartë goditi termocentralin bërthamor në Fukushima, duke shkaktuar shkrirje në tre reaktorë dhe shkarkim radioaktiv.

 

Dy tërmete vdekjeprurëse në Kinë

Më 23 janar 1556, një tërmet ndodhi në provincën Shaanxi të Kinës qendrore. Kronikanët e kohës e përshkruanin kështu: “U bënë fatkeqësi nga më të ndryshmet, malet dhe lumenjtë ndërruan vende dhe u shkatërruan rrugët, në disa vende toka u ngrit papritur dhe formoi kodra të reja, ose u fundos papritur dhe u bë lugina të reja. Në zona të tjera, një përrua shpërtheu në një çast, ose toka u ça dhe u shfaqën gryka të reja. Kasollet, shtëpitë zyrtare, tempujt dhe muret e qytetit u shembën papritmas”.

Rreth 830,000 njerëz mendohet të jenë vrarë nga tërmeti. Është tërmeti më vdekjeprurës i regjistruar në histori.

Ndoshta tërmeti i dytë më vdekjeprurës në histori dhe më i keqi i 100 viteve të fundit ka ndodhur gjithashtu në Kinë. Në orën 03:42 me orën lokale, më 28 korrik 1976, një tërmet me magnitudë 7,1 ballë pothuajse shkatërroi qytetin Tangshan, i cili sot ka një popullsi prej mbi 7 milionë banorë. Epiqendra ishte 20 kilometra në jugperëndim të Tangshan, por lëkundjet u ndjenë 140 kilometra larg në Pekin. Më pas, mbi pesë milionë shtëpi ishin të pabanueshme dhe qindra mijëra njerëz vdiqën. Megjithëse autoritetet regjistruan zyrtarisht 242,000 viktima, numri i vërtetë i vdekjeve vlerësohet të ketë qenë rreth 650,000.

Një nga më të këqijtë nga një seri tërmetesh që kanë goditur Azinë Lindore në vitet 1920, ndodhi gjithashtu në Kinë, tërmeti Haiyuan me magnitudë 7.8 ballë i 16 dhjetorit 1920. Rrëshqitjet e dheut dhe çarjet e tokës varrosën fshatrat dhe bënë që lumenjtë të ndryshonin rrjedhën. Rreth 200,000 njerëz u vranë, shkruan DW, transmeton Klankosova.tv.

Haiti

Në vitin 2010, kur një tërmet goditi Haitin me një magnitudë 7 ballë, nuk ishte tërmeti më i fuqishëm i shekullit të kaluar, por ishte një nga më të këqijtë për sa i përket shkatërrimit të tij. ndikimi.

Haiti, vendi më i varfër në hemisferën perëndimore, ishte i përgatitur keq për një tjetër fatkeqësi natyrore. Në disa rajone, 90% e shtëpive u shkatërruan. Ende nuk ka shifra të sakta të viktimave, por organizatat ndërkombëtare vlerësojnë se numri i viktimave varion nga 200,000 deri në 500,000. /Klankosova.tv.

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.