Rimbushja e motorit franko-gjerman të Evropës

Vizita e fundit e presidentit francez Emmanuel Macron në Kinë nënvizoi largimin e ndërsjellë të Francës dhe Gjermanisë. Megjithatë, bashkëpunimi midis shteteve anëtare më të mëdha dhe më të rëndësishme ekonomikisht të BE-së mbetet i domosdoshëm për bllokun, veçanërisht në një moment të mbushur me rreziqe gjeopolitike.

Që nga pushtimi i Rusisë në Ukrainë në shkurt 2022, Evropa ka pësuar një transformim rrënjësor. Si Bashkimi Evropian ashtu edhe NATO-ja kanë reaguar me unitet të jashtëzakonshëm; të gjitha konfliktet e vjetra brenda këtyre organizatave dukeshin anakronike për shkak të luftës në kontinent dhe u zhdukën në dukje brenda natës.

Por tensionet po fryjnë nën sipërfaqen e kohezionit të ri të BE-së. Kjo është e zakonshme në dy shtetet anëtare më të populluara dhe më të rëndësishme ekonomikisht të bllokut, Gjermania dhe Franca, të cilat janë gjithnjë e më shumë në mosmarrëveshje.

Takimet ndërqeveritare të planifikuara rregullisht janë anuluar. Ndërsa presidenti francez Emmanuel Macron dhe kancelari gjerman Olaf Scholz (së bashku me kryeministrin e atëhershëm italian Mario Draghi) bënë një udhëtim të përbashkët historik në Kiev, ku u takuan me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, ata nuk organizuan një vizitë të ngjashme në Pekin, edhe pse sigurisht që do të kishte forcuar pozitën e Evropës.

Në vend të kësaj, Macron nisi një udhëtim të vetëm treditor në Kinë dhe, rrugës për në shtëpi, i tha një intervistuesi se Evropa duhet të shmangë “të kapur në kriza që nuk janë tonat” – një referencë për Tajvanin – dhe të rezistojë të bëhet një “vasal”. ” të Shteteve të Bashkuara, duke tërhequr kritika nga të dyja anët e Atlantikut. Komentet e tij përçarëse kanë siguruar që politika e BE-së për Kinën do të sjellë një pykë edhe më të madhe midis Francës dhe Gjermanisë dhe do të dobësojë marrëdhëniet transatlantike, edhe pse Evropa është më e varur se kurrë në fuqinë ushtarake të SHBA-së përballë agresionit të Rusisë.

Ky është padyshim momenti më i keq i mundshëm që Evropa dhe SHBA-të të ndahen. Sfida strategjike e paraqitur nga lufta e Ukrainës ka intensifikuar përpjekjet e Kinës për të krijuar një rend të ri botëror në të cilin Rusia është e varur përgjithmonë prej saj, ekonomia globale rrotullohet rreth Euroazisë dhe Kina vendos kushtet për institucionet ndërkombëtare të qeverisjes. Përballë këtyre ambicjeve kineze, tani më shumë se kurrë partneriteti transatlantik ka nevojë të forcohet.

Në Paris, nga ana tjetër, pyetjet kanë të bëjnë me atë se sa Scholz dëshiron të riformojë marrëdhëniet dypalëshe dhe sa rëndësi u kushton atyre, duke pasur parasysh heshtjen zyrtare të Gjermanisë për këtë temë. Më gjerësisht, francezët duan të dinë se çfarë lloj Europe dëshiron Scholz.

Sigurisht, Scholz nuk është një komunikues politik veçanërisht i talentuar, me përjashtim të dukshëm të fjalimit të tij të “epokës ujëmbledhëse”, të mbajtur menjëherë pas pushtimit rus të Ukrainës. Por kjo nuk shpjegon pse Scholz nuk i ka artikuluar pikëpamjet e tij mbi marrëdhëniet franko-gjermane – zemra rrahëse e bllokut – dhe pse ambiciet e qeverisë së tij për BE-në mbeten të errëta. Duhet urgjentisht sqarime për të dyja çështjet.

Tjetërrimi është gjëja e fundit që Franca dhe Gjermania mund të përballojnë, duke pasur parasysh luftën në Ukrainë, kërcënimin më të gjerë rus për Evropën dhe sfidat gjeopolitike të paraqitura nga Kina dhe Rusia për të ndjekur një strategji të Euroazisë. Një ndarje e tillë do ta dobësonte Evropën në një kohë kur kërkohet e kundërta – rritja e bashkëpunimit franko-gjerman.

Rindërtimi i një bashkëpunimi të tillë nuk do të jetë i lehtë. Dy vendet fqinje kanë pikëpamje të kundërta për disa nga çështjet më të rëndësishme të politikës: marrëdhëniet me NATO-n dhe SHBA-në, furnizimin me energji (bërthamore kundrejt burimeve të rinovueshme), teknologjinë hapësinore evropiane, prokurimin e përbashkët të armëve dhe aftësitë mbrojtëse të bllokut (dhe shkalla në të cilën NATO duhet të përfshihet). Përsëri, marrëdhënia franko-gjermane nuk ka qenë kurrë e thjeshtë: ata janë kaq të ngjashëm dhe megjithatë kaq të ndryshëm.

Që në fillimet e saj, është kuptuar se BE-ja do të bëjë përparim vetëm kur dy ekonomitë e saj më të mëdha të lëvizin së bashku. Ndërsa asnjë shtet anëtar i vetëm nuk është në gjendje të dominojë bllokun, Gjermania dhe Franca janë secila mjaftueshëm të forta, madje edhe në një BE të zgjeruar, për të parandaluar çdo lëvizje drejt “bashkimit gjithnjë e më të ngushtë” nëse ata zgjedhin. Si rezultat, adresimi i kërkesave të reja gjeopolitike dhe të sigurisë në kontinentin evropian do të kërkojë një vizion të përbashkët franko-gjerman dhe një gatishmëri nga të dyja vendet për kompromis.

Nëse Macron dhe Scholz shkojnë mirë apo e shqetësojnë njëri-tjetrin është dytësore, sepse Evropa është arsyeja e ekzistencës së të dyja shteteve. Nuk ka alternativë. Për më tepër, Brexit ka treguar se kthimi në sistemin evropian të shteteve kombëtare të shekullit të nëntëmbëdhjetë është jashtë diskutimit: “Britania globale” e premtuar nga Brexiteers është provuar të jetë një iluzion i plotë.

Lufta e presidentit rus Vladimir Putin ndaj Ukrainës dhe kërcënimi i tij ndaj Evropës demonstrojnë brutalisht domosdoshmërinë e BE-së. Por edhe para shkurtit të vitit 2022, ndryshimet e vazhdueshme në rendin global e kishin bërë të qartë se shtetet evropiane janë shumë të vogla për botën e shekullit të njëzet e një. Zgjedhja e tyre është e drejtpërdrejtë: paqe, liri dhe prosperitet kur janë bashkë, ose konflikt, paqëndrueshmëri politike dhe kontroll nga të tjerët kur janë të ndarë.

Bashkëpunimi franko-gjerman mbetet i domosdoshëm për BE-në, veçanërisht kur situata e saj gjeopolitike është e pasigurt dhe perspektivat e saj ekonomike janë në dyshim. Në rastin më të mirë, largimi i vazhdueshëm do t’i kushtojë bllokut kohë të çmuar në një moment kur ai duhet të bëjë përparime të mëdha teknologjike për të mbajtur ritmin me SHBA-në dhe Kinën. Në rastin më të keq, mund të rezultojë në një katastrofë evropiane – diçka që çdo politikan përgjegjës duhet të dëshirojë ta shmangë.

Evropa ka nevojë për një motor franko-gjerman që funksionon mirë. Nuk mund të përballojë as një avari të përkohshme.

(Publikuar në Project Syndicate, përkthyer nga Klankosova.tv)

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.