Putin vazhdon të kërcënojë se do të përdorë armë bërthamore. A do ta bënte?

Javën e kaluar, presidenti Vladimir Putin njoftoi një plan për të ndryshuar doktrinën bërthamore të Rusisë.

Ai tha se Rusia do të ishte e gatshme të përdorte një armë bërthamore në përgjigje të një sulmi me armë konvencionale që krijon një “kërcënim kritik për sovranitetin tonë” dhe do të trajtonte “agresionin kundër Rusisë nga çdo shtet jobërthamor, por me pjesëmarrjen ose mbështetjen e një shteti bërthamor’’ si “sulm i përbashkët ndaj Federatës Ruse”.

Ky është ndryshimi kryesor, dhe nuk është delikate. As nuk është menduar të jetë. Qëllimi i tij është të ndikojë në Uashington në çështjen specifike nëse duhet të aprovohet kërkesa e Ukrainës për të përdorur sistemet e armëve amerikane kundër objektivave brenda Rusisë dhe në përgjithësi të bindë liderët perëndimorë që t’i marrin më seriozisht kërcënimet e zotit Putin. Problemi i tij është se ai nuk është në gjendje të përshkruajë situata, sado luftarake të jetë retorika e tij, në të cilat përdorimi i armëve bërthamore do të kishte kuptim.

Që kur Rusia aneksoi Krimenë, në vitin 2014, zoti Putin u ka sinjalizuar vendeve të NATO-s se rrezikojnë një luftë bërthamore nëse ndërhyjnë në anën e Ukrainës. Qoftë në formën e propagandës rrëqethëse, njoftimeve të zymta apo stërvitjeve, këto sinjale janë krijuar vazhdimisht për të nxjerrë në pah kërcënimin pa u përkushtuar kurrë për përdorimin bërthamor.

Kur zoti Putin njoftoi pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës në shkurt 2022, ai paralajmëroi se ata që qëndrojnë “në rrugën tonë” duhet ta dinë “se Rusia do të përgjigjet menjëherë dhe pasojat do të jenë të tilla që nuk i keni parë kurrë në tërë historinë tuaj. Në shtator të vitit 2022 (kur zyrtarët amerikanë ishin veçanërisht të shqetësuar për përshkallëzimin bërthamor) ai tha: “Nëse integriteti territorial i vendit tonë kërcënohet, ne sigurisht që do të përdorim të gjitha mjetet që kemi në dispozicion për të mbrojtur Rusinë dhe popullin tonë. Ky nuk është një bllof.”

Më 13 shtator, ai tha se nëse vendet e NATO-s i mundësojnë Ukrainës të përdorë “armë precize” me rreze të gjatë veprimi për të goditur objektivat brenda Rusisë, ato do të ishin “në luftë me Rusinë”. Si pasojë, tha ai, “duke pasur parasysh ndryshimin e thelbit të konfliktit, ne do të marrim vendimet e duhura në përgjigje të kërcënimeve që do të na paraqiten”. Na mbetet të kuptojmë se çfarë do të thotë ai me “të përshtatshme”.

Secila prej këtyre deklaratave në periudha të ndryshme ishte projektuar për të frenuar vendet e NATO-s nga veprime të caktuara – Suedia dhe Finlanda bashkohen me NATO-n, Perëndimi furnizon Ukrainën me armë – pa u angazhuar për ndonjë drejtim specifik veprimi nëse ato veprime shkonin përpara. Por siç e dimë, Suedia dhe Finlanda iu bashkuan NATO-s, dhe Evropa dhe Shtetet e Bashkuara i kanë furnizuar Ukrainës raketahedhës, tanke, avionë luftarakë F-16 dhe raketa me rreze të gjatë. Nuk kishte asnjë përgjigje bërthamore.

Pse është kështu? Asnjë nga veprimet e mësipërme nuk garantonte një përshkallëzim të tillë drastik. Çdo lloj përdorimi bërthamor do ta ngrinte atë që ende supozohet të jetë një “operacion special ushtarak” i kufizuar në Ukrainë, në një nivel të ri, jashtëzakonisht të rrezikshëm. Goditja e vendeve të NATO-s ose vendeve të tjera me armë bërthamore do të rrezikonte një hakmarrje në natyrë kundër Rusisë (një pikë që nuk ka gjasa të humbasë për popullsinë e Moskës dhe Shën Petersburgut). Kufizimi i përdorimit të të ashtuquajturave armë bërthamore taktike, të cilat kanë koka më të vogla dhe janë të dizajnuara për përdorim në fushëbetejë, kundër forcave të vijës së parë të Ukrainës mund të nxisë një ndërhyrje të drejtpërdrejtë të NATO-s, nëse vetëm me forcat konvencionale (paralajmëroi në shtator 2022 Jake Sullivan, këshilltari i sigurisë kombëtare të “pasojave katastrofike”).

Çdo përdorim bërthamor do të çonte në zemërim ndërkombëtar, disa prej të cilave zoti Putin mund të ndihej në gjendje t’i injoronte, por më pak nëse do të vinte nga shtete të tjera miqësore si India dhe Kina. Ai mund të përpiqet ta kufizojë atë zemërim duke përdorur armë të mjaftueshme për të treguar se ishte i përgatitur për të kapërcyer pragun – dhe mund të shkonte më tej. Por kjo mund të jetë e turpshme nëse armët doli të ishin të kota – shumë prej tyre nuk janë testuar për ca kohë – ose automjetet e dërgesës do të rrëzoheshin nga mbrojtja ajrore ukrainase.

Duke pasur parasysh të gjitha këto, si duhet kuptuar “vija e kuqe” aktuale dhe arsyeja e supozuar e ndryshimeve në doktrinën bërthamore të Rusisë? Nëse Shtetet e Bashkuara dhe Evropa do ta lejonin Ukrainën të godiste objektiva thellë brenda Rusisë me armë të furnizuara nga Perëndimi, a do të ishte ky një përshkallëzim mjaft serioz për të justifikuar përdorimin bërthamor, nga këndvështrimi i zotit Putin?

Nëse zoti Putin beson vërtet, siç pretendon ai, se Ukraina mund të operojë sisteme të sakta të armëve perëndimore vetëm me mbështetjen perëndimore, atëherë kjo tashmë ka ndodhur: armët e drejtuara me saktësi perëndimore janë përdorur tashmë kundër objektivave ruse në territorin ukrainas, duke përfshirë në Krime. gadishulli. Nëse problemi është goditja e objektivave brenda Rusisë, atëherë Ukraina e ka bërë këtë për disa kohë me sistemet e saj të bëra vetë – dhe me efikasitet në rritje. Ukraina madje ndërmori një pushtim konvencional të Rusisë në gusht, në Kursk, nga ku ende nuk është nxjerrë. (Në fakt, në vend që të jepte alarmin, zoti Putin e hodhi poshtë këtë inkursion sepse vetë fakti i tij ishte i turpshëm.)

Ka shumë pak për debatin aktual që është i ri. Kjo nuk do të thotë të hedhim poshtë kërcënimet e zotit Putin si ajër të pastër dhe bllof, por të pranojmë se përdorimi bërthamor, megjithëse padyshim opsioni më i rrezikshëm, nuk është më i mundshmi. Nuk është se ai është kundër përshkallëzimit; ai tashmë është përshkallëzuar – nga pushtimi në shkallë të plotë në urdhërimin e aneksimit të territorit sovran, sulmimin e infrastrukturës energjetike dhe bombardimin e zonave civile. Ai ka kërkuar të ndëshkojë Perëndimin përmes goditjeve energjetike, fushatave të sabotimit dhe përmbysjes, dhe duke nxitur telashe në mbarë botën. Presidenti Biden ende nuk ka rënë dakord me kërkesat e Ukrainës për të përdorur raketa perëndimore kundër objektivave brenda Rusisë. Kjo është pjesërisht për shkak se inteligjenca amerikane beson se do të ishte një përdorim i dobët i burimeve të pakta, por edhe për shkak të shqetësimeve për këto forma të tjera jobërthamore të përshkallëzimit.

As kjo nuk do të thotë se nuk ka rrethana në të cilat zoti Putin mund të konsiderojë përdorimin e armëve bërthamore. Skenari që ai ka përmendur më shumë është ai në të cilin forcat e NATO-s po luftojnë së bashku me forcat ukrainase, një situatë që mund t’i vendosë forcat ruse shpejt në këmbë. Ky është një skenar në të cilin ne mund të imagjinojmë një z. Putin të dëshpëruar duke u përgatitur për të nisur një luftë më të gjerë. Ai e gjen veten të kapur në paradoksin klasik të epokës bërthamore. Ai nuk e konsideron veten të paarsyeshëm, por për t’i bërë të besueshme kërcënimet e tij, ai duhet të mbështetet në mendimin e kundërshtarëve të tij se ai mund të jetë pak i çmendur.

Opinion për New York Times nga Lawrence Freedman, një profesor emeritus i studimeve të luftës në King’s College në Londër dhe autor, së fundmi, i “Komanda: Politika e Operacioneve Ushtarake nga Koreja në Ukrainë”. 

Përkthyer nga klankosova.tv.

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.