Pse mbretërojnë marrëzitë në Bruksel?

Marrëzia, është një vepër çuditërisht e pasur e kërkimit filozofik. “Në Marrëzi”, një ese e shkurtër nga Harry Frankfurt, një filozof amerikan, është kthyer në një libër bestseller. Që nga publikimi i saj në 1986, thelbi i substancës është përtypur, me mendimtarë që variojnë nga Wittgenstein te Shën Augustini i thirrur për të ndihmuar në kuptimin e saj. Fusha e hetimit madje mori emrin e vet: tauraskatik. Shqyrtimi i teorisë së marrëzive – “indiferenca ndaj realitetit të gjërave” në formulimin e Frankfurt, është tani një kurs i qartë. Për të parë marrëzi në praktikë, drejtohuni në Bruksel.

Merrni parasysh nismën Global Gateway të BE-së, e cila filloi më 1 dhjetor. Është një program i përhapur që pritet të sjellë 300 miliardë euro (340 miliardë dollarë) investime në infrastrukturë për botën në zhvillim deri në vitin 2027. Diplomatët e krahasojnë atë me brezin dhe rrugën, “që Kina e përdor për të zgjeruar ndikimin e saj. Rrotullimi poshtë kësaj është marrëzi. Nuk është vetëm gjuha (skema bazohet në një “qasje të ekipit të Evropës”), por përmbajtja. 300 miliardë euro janë kryesisht një përzierje e angazhimeve ekzistuese, garancive të huave dhe supozimeve për akte heroike në lidhje me aftësinë e klubit për të “tërhequr” investime private, sesa shpenzime të reja reale. Edhe kërcënimi kundër të cilit është projektuar është i mbivlerësuar: Japonia po investon në heshtje shumë më tepër se Kina në infrastrukturën në Azi, për shembull. Është ide shumë e mirë; por është e mbuluar me marrëzi.

Kudo ku mblidhen politikanët, gazetarët, të çmendurit dhe lobistët, ajo tenton të prodhojë një tepricë marrëzie. Por kryeqyteti de fakto i BE-së është veçanërisht i ndjeshëm ndaj kësaj. Është një qytet me fuqi të madhe, por pak i mbikëqyrur. Vëmendja mediatike është gjithmonë e përqendruar te kryeqytetet kombëtare. Frankfurt shkroi se marrëzitë janë “të pashmangshme sa herë që rrethanat e detyrojnë dikë të flasë pa e ditur se për çfarë po flasin”. Në Bruksel, kjo ndodh çdo ditë. Ata që janë brenda flluskës duhet të qëndrojnë në krye të reformës gjyqësore në Poloni, ndërtimit të koalicionit në Suedi dhe fshirjes së madhe gjeopolitike. Një njohuri e plotë e politikës së brendshme të 27 vendeve dhe një kuptim enciklopedik i mënyrës se si funksionojnë institucionet e BE-së (në teori dhe në praktikë) është edhe i nevojshëm, edhe i pamundur. Disa marrëzi janë të pashmangshme.

Banorët e fluskës hezitojnë ta thërrasin asisoj Brukseli është një vend i ngrohtë. Të njëjtët njerëz marrin pjesë në të njëjtat ngjarje, duke bërë të njëjtat vërejtje për tema që do të ishin të pakuptueshme për një kalimtar që hynte fshehurazi për marrë një sandviç, që jepet falas. Mosmarrëveshjet në panele janë të rralla. Një konsensus i përgjumur është normë. Të pranosh se politika e BE-së në Indo-Paqësorin ka pak rëndësi, do t’i dërgonte autorët e saj dhe idiotët e mbledhur që janë bashkuar me ta, në një rrotullim ekzistencial. Injorimi i realitetit, siç shpjegon Frankfurt, është thelbi i marrëzisë.

Ashtu si të gjitha modelet janë false, por disa janë të dobishme, ka disa marrëzi të mira dhe disa të këqija. Të gjitha marrëzitë largohen, por disa janë të drejta. Në njërin skaj të spektrit janë totali i kancelarëve. Një drejtues i BE-së që po fliste mashtroi stacionet televizive për ta transmetuar atë, edhe pse “think tank” që ai drejtonte kishte një gabim drejtshkrimor në titull dhe ai ruante pamjet për stafin e e gabimi ekzistonte kryesisht në kokën e tij. Në anën tjetër të spektrit janë grupi i zakonshëm i të çmendurve (dhe kolumnistëve) të mirëfinancuar, të cilët flasin hapur për çdo gjë që dominon ditën, me njëfarë shkalle inteligjence, nëse jo gjithmonë mendjemprehtësi. Por ndonjëherë gjithçka që i ndan të dy janë paratë për një faqe interneti dhe recensues të shkëlqyer.

Marrëdhëniet fshihen në zemër të legjitimitetit të BE-së. Në sisteme të tjera politike, një qeveri ushtron një mandat elektoral. Në Bruksel, ligjet burojnë nga Komisioni Evropian, i cili nuk zgjidhet me votim të drejtpërdrejtë dhe megjithatë duhet të veprojë në interesin evropian. Përcaktimi i këtij interesi shpesh bëhet përmes anketave, të cilat mund të japin rezultate mashtruese. (Një sondazh i financuar nga BE në mars të vitit 2017, i kryer nëntë muaj pas votimit të Brexit, zbuloi se vetëm një e katërta e britanikëve mendonin se anëtarësimi në BE ishte një gjë e keqe.) Sado e çuditshme që mund të jetë kjo, për tu dukur, kur politika mungon, marrëzitë kanë carte blanche (liri e plotë për të vepruar ashtu siç dëshiron ose mendon më mirë.)

Mërzia mund të prodhojë marrëzi. Pavarësisht gjithë pezullimit të përditshëm të konklavave të Këshillit Evropian, ato në fakt janë vetëm takime të gjata për të diskutuar rishikimet e një dokumenti. Diplomatët që ofrojnë thashethemet më të këndshme, e dinë se pikëpamjet e tyre do të pasqyrohen më mirë. Rezultati është që edhe pjesa e sipërme më e qetë ndriçohet për hakmarrje të uritur. Po kështu, pikat kritike janë rrallë kritike në BE. Afatet janë shpikje e diplomatëve që përpiqen të bëjnë presion dhe gazetarëve që përpiqen të krijojnë rreziqe. Sido që të jetë, është pothuajse gjithmonë marrëzi.

Është e mundur të bësh karrierë nga marrëzitë në Bruksel. Një Boris Xhonson i ri ka bërë emër në qytet si gazetari i Euro-bashing për Daily Telegraph. Ajo që bie në sy është se historitë skandaloze – qofshin ato për rregullimin e prezervativëve apo lakimin e bananeve – nuk ishin kurrë trillime të drejtpërdrejta. Në vend të kësaj, ata shpesh ishin marrëzi. Kjo e bëri më të vështirë kundërpërgjigjen e tyre. Çmontimi i mitit të bananes së lakuar u fokusua në faktin se nuk ishin “burokratët e Brukselit” ata që vendosën t’i rregullonin ato, por qeveritë kombëtare që nxitën ndryshime në rregulloret ekzistuese evropiane. Një sqarim pedant humbi të vërtetën më të madhe: lakimi i bananeve në Evropë është një çështje mbikombëtare. Një sulm marrëzie iu kundërpërgjigj me një mbrojtje që ishte gjithashtu marrëzi.

Nëse marrëzitë mund të jenë një mundësi në Bruksel, ai është gjithashtu një burg. “Punët e këqia”, siç i quajti antropologu David Graeber, përveç ndeshjeve me dema, janë të përhapura në BE. Shumica e zyrtarëve që merren me tema të mëdha në Bruksel janë të zgjuar dhe të zellshëm. Sidoqoftë, qëndroni në Bruksel mjaftueshëm dhe zbuloni shpirtrat e trishtuar, të paguar dhe të papunë.

Përfitimet, të cilat variojnë nga pensionet e mëdha deri te një kompensim emigrantësh që heq dorë nga çdo taksë që i detyrohet, janë thjesht shumë të mira për t’u hequr dorë. Jashtë institucioneve, të rinjtë që ëndërrojnë të ndërtojnë Evropën priren të bëjnë fushatë për industrinë e aluminit ose Kazakistanin. Çdo ditë është një përleshje për të justifikuar një ekzistencë të trishtuar. Rezultati? Më shumë marrëzi kanë hyrë në një sistem që tashmë është i tejmbushur me të.

(Botuar në The Economist, përkthyer nga Klankosova.tv).

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.