Pse diplomacia e Perëndimit me Rusinë vazhdon të dështojë?

Oh, sa e kam zili Liz Truss për mundësinë e saj! Oh, sa më vjen keq për dështimin e saj të plotë për ta përdorur atë! Për ata që nuk kanë dëgjuar kurrë për të, Truss është sekretarja e jashtme britanike që shkoi në Moskë këtë javë për t’i thënë homologut të saj rus, Sergey Lavrov, se vendi i tij nuk duhet ta pushtojë Ukrainën.

Ky udhëtim nuk ishte i suksesshëm. Në një konferencë shtypi të akullt ai e krahasoi bisedën e tyre me “memecët” që flasin me “të shurdhërit”; më vonë, ai zbuloi faktin se ajo kishte ngatërruar disa rajone ruse me rajonet e Ukrainës, për t’i shtuar pak fyerjen dëmtimit të përgjithshëm.

Lavrov e ka bërë këtë shumë herë më parë. Ai ishte i poshtër ndaj shefit të politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, Josep Borrell, gjatë vitit të kaluar. Ai ka qenë i pakëndshëm në konferenca ndërkombëtare dhe i pasjellshëm me gazetarët. Sjellja e tij nuk është një aksident. Lavrov, ashtu si presidenti rus Vladimir Putin, përdor agresionin dhe sarkazmën si mjete për të demonstruar përbuzjen për bashkëbiseduesin e tij, për t’i cilësuar negociatat si të padobishme edhe para se të fillojnë, për të krijuar frikë dhe apati. Çështja është që diplomatët e tjerë të vendosen në mbrojtje, ose përndryshe t’i bëjnë ata të dorëzohen me neveri.

Por fakti që Lavrov është mosrespektues dhe i pakëndshëm është një lajm i vjetër. Kështu është edhe fakti që Putini u jep leksione liderëve të huaj për orë të tëra për ankesat e tij personale dhe politike. Ai e bëri këtë herën e parë që takoi Presidentin Barack Obama, më shumë se një dekadë më parë; ai bëri pikërisht të njëjtën gjë javën e kaluar me presidentin francez Emmanuel Macron. Truss duhet t’i dinte të gjitha këto. Në vend që të ofronte gjuhë boshe për rregullat dhe vlerat, ajo mund ta kishte nisur konferencën për shtyp kështu:

Mirëmbrëma, zonja dhe zotërinj të shtypit. Jam i lumtur t’ju bashkohem pas takimit me homologun tim rus, Sergej Lavrov. Këtë herë, ne nuk jemi shqetësuar të diskutojmë traktatet që ai nuk do t’i respektojë dhe premtimet që nuk do t’i mbajë. Ne i kemi thënë atij, në vend të kësaj, një pushtim i Ukrainës do të ketë kosto shumë të lartë – më lartë se sa ai e ka imagjinuar ndonjëherë. Tani po planifikojmë të ndërpresim plotësisht eksportet e gazit rus – Evropa do t’i gjejë furnizimet e saj me energji diku tjetër. Tani po përgatitemi të ndihmojmë rezistencën ukrainase, për një dekadë nëse është e nevojshme. Ne po katërfishojmë mbështetjen tonë për opozitën ruse, por edhe për mediat ruse. Ne duam të sigurohemi që rusët do të fillojnë të dëgjojnë të vërtetën për këtë pushtim, dhe sa më me zë të jetë e mundur. Dhe nëse doni të bëni ndryshimin e regjimit në Ukrainë, ne do të fillojmë të punojmë për ndryshimin e regjimit në Rusi.

Truss, ose Borrell para saj, mund të kishin shtuar vetëm një prekje të fyerjes personale, në stilin e vetë Lavrovit, dhe të pyesnin me zë të lartë se si paga zyrtare e Lavrov paguan për pronat luksoze që i përdor familja e tij në Londër. Ajo mund të kishte renditur emrat e shumë nëpunësve të tjerë publikë rusë që i dërgojnë fëmijët e tyre në shkolla në Paris ose Lugano. Ajo mund të kishte njoftuar se këta fëmijë tani, të gjithë, janë në rrugën e tyre për në shtëpi, së bashku me prindërit e tyre: Nuk ka më shkollë amerikane në Zvicër! Jo më pied-à-terres në Knightsbridge! Jo më jahte mesdhetare!

Sigurisht që Truss – si Borrell, si Macron, si kancelarja gjermane që është nisur për në Moskë këtë javë – nuk do të thoshte kurrë diçka të tillë, as privatisht. Tragjikisht, liderët dhe diplomatët perëndimorë, të cilët tani po përpiqen të pengojnë një pushtim rus të Ukrainës, ende mendojnë se jetojnë në një botë ku rregullat kanë rëndësi, ku protokolli diplomatik është i dobishëm, ku fjala e sjellshme vlerësohet. Të gjithë ata mendojnë se kur shkojnë në Rusi, po flasin me njerëz, mendjet e të cilëve mund të ndryshohen me argumente ose debate. Ata mendojnë se elita ruse kujdeset për gjëra të tilla si “reputacioni i saj”. Nuk ka.

Në fakt, kur flasim me llojin e ri të autokratëve, qoftë në Rusi, Kinë, Venezuelë apo Iran, tani kemi të bëjmë me diçka shumë të ndryshme: njerëz që nuk janë të interesuar për traktate dhe dokumente, njerëz që respektojnë vetëm fuqinë e fortë. Rusia është në kundërshtim me Memorandumin e Budapestit, të nënshkruar në 1994, duke garantuar sigurinë e Ukrainës. A e keni dëgjuar ndonjëherë Putinin të flasë për këtë? Sigurisht që jo. Ai nuk shqetësohet as për reputacionin e tij të pabesueshëm: Gënjeshtra i mban kundërshtarët në këmbë. As Lavrov nuk e shqetëson nëse urrehet, sepse urrejtja i jep atij një atmosferë fuqie.

Synimet e tyre janë gjithashtu të ndryshme nga tonat. Qëllimi i Putinit nuk është një Rusi e lulëzuar, paqësore, e begatë, por një Rusi ku ai mbetet në krye. Qëllimi i Lavrovit është të ruajë pozicionin e tij në botën e errët të elitës ruse dhe, natyrisht, të mbajë paratë e tij. Ajo që ne kuptojmë me “interesat” dhe ato që kuptojnë me “interesat” nuk janë të njëjta. Kur dëgjojnë diplomatët tanë, ata nuk dëgjojnë asgjë që kërcënon realisht pozicionin e tyre, fuqinë e tyre, pasuritë e tyre personale.

Pavarësisht nga të gjitha bisedat tona, askush nuk është përpjekur seriozisht t’i japë fund, në vend që thjesht të kufizojë, pastrimin e parave ruse në Perëndim, ose ndikimin politik ose financiar rus në Perëndim. Askush nuk e ka marrë seriozisht idenë se gjermanët duhet ta bëjnë veten të pavarur nga gazi rus, ose që Franca duhet të ndalojë partitë politike që pranojnë paratë ruse, ose që Mbretëria e Bashkuar dhe SHBA-të duhet të ndalojnë oligarkët rusë të blejnë prona në Londër ose Miami. Askush nuk ka sugjeruar se përgjigja e duhur ndaj luftës së informacionit të Putinit në sistemin tonë politik do të ishte një luftë informacioni ndaj tij.

Tani jemi në prag të asaj që mund të jetë një konflikt katastrofik. Ambasadat amerikane, britanike dhe evropiane në Ukrainë po evakuohen; qytetarët janë paralajmëruar të largohen. Por ky moment i tmerrshëm nuk përfaqëson vetëm një dështim të diplomacisë; kjo pasqyron gjithashtu një dështim të imagjinatës perëndimore, një refuzim brez pas brezi, nga ana e diplomatëve, politikanëve, gazetarëve dhe intelektualëve, për të kuptuar se çfarë lloj shteti po bëhej Rusia dhe për t’u përgatitur në përputhje me rrethanat. Ne kemi refuzuar të shohim përfaqësuesit e këtij shteti për atë që janë. Ne kemi refuzuar të flasim me ta në një mënyrë që mund të kishte rëndësi. Tani mund të jetë tepër vonë.