Përpjekja për të ndihmuar Ukrainën tregon nevojën për më shumë ndihmë

Nuk mungojnë paratë, mungon vetëm vullneti politik për të krijuar një botë më të drejtë.

Lufta në Ukrainë ka parë qeveritë të gërmojnë thellë në xhepat e tyre. Premtimet janë rritur në rreth 85 miliardë dollarë. Shtetet e Bashkuara kanë premtuar më shumë se 43 miliardë dollarë, shumë më e madhe se e çdo vendi tjetër, dhe Bashkimi Evropian dhe vendet e tij anëtare më shumë se 26 miliardë dollarë. Edhe pse një përqindje relativisht e vogël e këtij financimi është e fokusuar në çështje humanitare, është e barabartë me 7 përqind të buxheteve globale të ndihmës humanitare.

Është për t’u lavdëruar që donatorët e pasur kanë vënë përpara fonde humanitare për Ukrainën. Është freskuese të shohësh një solidaritet të tillë.

Megjithatë, jo e gjithë kjo është financim i ri. Ne jemi gjithashtu shumë të shqetësuar se disa vende donatore mund të ridrejtojnë paratë e alokuara për Jemenin, Sirinë dhe për t’u marrë me krizën e urisë në Afrikën Lindore dhe Sahel. Ne kemi parë më parë se si vendet e pasura mund të përfundojnë duke shpenzuar në mënyrë efektive buxhetet e tyre të ndihmës në shtëpi për refugjatët. Në vitin 2015, kur as gjysma e shumë refugjatëve nuk arritën në Evropë nga Siria dhe më gjerë, rreth 11 për qind (15.4 miliardë dollarë) u përdor në këtë mënyrë. Kjo nuk u kompensua me një rritje të buxheteve të ndihmës më vonë atë vit ose më pas.

Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik së fundi i bëri jehonë thirrjeve të Oxfamit që ndihma për Ukrainën të jetë një infuzion. Kjo erdhi pasi disa vende donatore filluan të tërheqin fonde nga buxhetet e tyre të ndihmës për të liruar para për Ukrainën.

Suedia ishte një. Në mars, ajo njoftoi ridrejtimin e gati një të pestës së buxhetit të saj të ndihmës për të financuar pritjen e refugjatëve nga Ukraina. Qeveria është tërhequr që atëherë (megjithëse rreth 430 milionë dollarë janë ende duke u ridrejtuar për pritjen e refugjatëve) për shkak të presionit të fortë publik nga shoqëria civile dhe faktit që mbivlerësoi numrin e refugjatëve.

Në Mbretërinë e Bashkuar, ne pamë raporte të ngjashme se miliarda ndihma të huaja nuk do të largohen nga ishulli. Mbretëria e Bashkuar tani planifikon të shpenzojë më shumë nga buxheti i saj i zhvillimit ndërkombëtar në vend për të strehuar refugjatët, kryesisht nga Ukraina, sesa jashtë vendit. Kjo vjen pasi buxheti i zhvillimit të saj tashmë ishte shkurtuar.

Fryrja e buxheteve të ndihmave është gjithashtu një shqetësim. Vendet numëruan doza të tepërta të vaksinës COVID-19 si ndihmë, edhe pse ato nuk ishin blerë ose të destinuara për vendet më të varfra. Ato ishin mbetje të padëshiruara, të disponueshme vetëm sepse vendet e pasura kishin blerë më shumë sesa kishin nevojë, duke i lënë vendet më të varfra pa furnizime. Ndihma arriti një nivel historik prej 179 miliardë dollarësh në vitin 2021, por 80 për qind e kësaj rritje erdhi nga donacionet e tepërta të vaksinave kundër COVID-19.

Nga mesi i janarit, vendet donatore të OECD-së do të vendosin nëse do të numërojnë sërish donacionet e vaksinave të tepërta për COVID-19 dhe mbështetjen për refugjatët si ndihmë. Ata nuk duhet të lejohen të rishkruajnë rregulloren.

Që nga viti 2014, paratë për emergjencat humanitare kanë ngecur në 10 për qind të buxhetit total të ndihmës. Megjithatë, nevojat humanitare kanë arritur nivele rekord, me pandeminë, prishjen e klimës dhe krizën e kostos së jetesës që vazhdojnë të bëjnë kërdi. Pavarësisht kësaj, zotimet mbeten të pafinancuara. Në vitin 2022, vendet donatore financuan vetëm 34 për qind të Apelit Global të Kombeve të Bashkuara – duke lënë një mungesë financimi prej 37 miliardë dollarësh. Kjo është më pak se gjysma e shumës që ata premtuan për Ukrainën.

Më të varfërit po goditen më së shumti nga kriza e kostos së jetesës. Arsyeja është e thjeshtë: ata shpenzojnë një pjesë më të madhe të të ardhurave të tyre për ushqim. Njerëzit në Afrikën Lindore të shkatërruar nga thatësira, për shembull, shpenzojnë deri në 60 për qind të të ardhurave të tyre për ushqim. Pra, kur inflacioni i ushqimit arrin në 44 për qind në një vend si Etiopia – gati pesë herë më shumë se mesatarja globale – ushqimi bëhet i papërballueshëm. Njerëzit nuk hanë.

Në Liban, ushqimi tani është 15 herë më i shtrenjtë se në tetor 2019. Më shumë se 80 për qind e popullsisë po lufton për të përballuar ushqimin dhe ilaçet. Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë (FAO) ka paralajmëruar se rritja e kostove të grurit dhe karburantit do të thotë që të njëjtat para blejnë shumë më pak ndihmë.

Donatorët e ndihmave duhet të përshtaten me këtë inflacion. Sipas OECD, donatorët duhet të rrisin buxhetet e tyre të ndihmës me 5 për qind (rreth 9 miliardë dollarë) për të kompensuar inflacionin. Dhe, në përgjithësi, qeveritë duhet të rrisin në mënyrë dramatike fondet – në 52 vitet që kur vendet e pasura premtuan të përmbushin objektivin prej 0.7 përqind, ato nuk kanë arritur të japin më shumë se 5.7 trilion dollarë ndihmë (vetëm një pjesë e vogël e ka arritur objektivin). Vetëm imagjinoni sa transformuese mund të ketë qenë.

Nuk ka mungesë të parave. Ne e pamë këtë kur qeveritë lëshuan 16 trilion dollarë për t’iu përgjigjur pandemisë.Ekziston vetëm një mungesë e vullnetit politik për të krijuar një botë më të drejtë ku prosperiteti ndahet më mirë. Ne kemi mjetet për të rikthyer fitimet e mëdha dhe të padrejta në krye dhe t’i përdorim ato për të shpëtuar jetë dhe për të zvogëluar pabarazinë. Ekziston një hapësirë e madhe për taksimin më efikas të pasurisë dhe fitimeve kapitale; edhe FMN-ja e ka bërë këtë. Ne kemi nevojë për taksa të papritura mbi fitimet e tepërta të korporatave – në të gjithë sektorët. Ky nuk duhet të jetë një mekanizëm i vetëm, por një mekanizëm i përhershëm i aktivizuar në kohë krize.

Një taksë e papritur prej 90 për qind mbi fitimet e tepërta të bëra nga 1000 korporatat më të mëdha në botë gjatë pandemisë mund të gjenerojë më shumë se 1 trilion dollarë. Kjo mund të financojë plotësisht mangësitë në të gjitha thirrjet ekzistuese humanitare dhe të ofrojë një plan 10-vjeçar për t’i dhënë fund urisë globale – dhe kjo është vetëm sa për fillim.

Zgjedhja e vërtetë që duhet t’u bëjmë qeverive nuk është nëse do të zgjedhim midis ndihmës së njerëzve që ikin nga lufta në Ukrainë apo urisë në Somali, por nëse do të mbajnë përgjegjësi njerëzit më të pasur, korporatat dhe kreditorët privatë që po përfitojnë nga pandemia dhe krizat e tjera ndërsa pjesa më e madhe e botës përballet me urinë shkatërruese.

 (Shkrimi original është publikuar në Aljazeera, ndërsa është përkthyer nga Klankosova.tv)

Autorja e shkrimit, Gabriela Bucher, është drejtoreshë ekzekutive e organizatës Oxfam International.