Një Ukrainë vërtetë evropiane ka nevojë për fitore dhe sundim më të fortë të ligjit

E ardhmja e Ukrainës si një vend i vërtet evropian është duke u mbrojtur nga një përpjekje masive kombëtare.

Megjithatë, teksa bota e lirë qëndron në frikë nga sakrifica dhe suksesi i ukrainasve – si nga ushtarët ashtu edhe nga civilët e saj – lufta për një Ukrainë të lirë dhe demokratike nuk po zhvillohet vetëm në fushën e betejës. Ajo po ndërtohet gjithashtu nga diplomatë, udhëheqës biznesi, ekspertë dhe OJQ, të cilët po punojnë së bashku për të krijuar një vend të suksesshëm demokratik, me treg të lirë, i cili është gati për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

Kur atdheu im, Polonia, iu bashkua Bashkimit Evropian në vitin 2004 — një proces që kisha nderin ta mbikëqyrja – një lëvizje e tillë ekonomike dhe ligjore ishte një hap jetik larg autoritarizmit sovjetik dhe represionit. Ukraina tani do të nisë një rrugëtim të ngjashëm, duke u bashkuar me një familje evropiane, e cila do t’i lejojë njerëzit e saj që në formë paqësore të përmbushin potencialin e tyre të vërtetë.

Edhe pse BE-ja nuk do të ishte ajo që është sot pa diversitetin e saj të integruar, ka gjithashtu rregulla, procese dhe sjellje të përbashkëta e të qëndrueshme që ne të gjithë duhet t’i ndjekim – dhe Ukraina do të duhet të përgatitet gjithashtu për këto ndryshime.

Kjo ka rëndësi sepse Ukraina nuk po lufton vetëm për pak liri, pak të drejta, demokraci të rastësishme ose sundim të kufizuar të ligjit – lufta e saj është për një të ardhme si e barabartë e vërtetë me vendet e tjera anëtare të BE-së.

Përgatitja e një vendi në luftë për një kohë kur qytetarët e tij mund të studiojnë në mënyrë paqësore, të jetojnë, të blejnë, të punojnë dhe të dalin në pension në të gjithë Evropën nuk do të jetë një detyrë e lehtë. Riformësimi i ekonomisë dhe kulturës së biznesit të Ukrainës për t’u ballafaquar me lëvizjen e lirë të mallrave, shërbimeve, kapitalit dhe njerëzve nuk do të jetë një proces teknik, ligjor dhe burokratik  —do të jetë një pjesë jetike e luftës së vazhdueshme të vendit për liri.

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka të drejtë kur i thotë botës se lufta e Rusisë nuk është vetëm me Ukrainën – është me demokracinë dhe vlerat perëndimore. Dhe kur vendi anëtarësohet në BE, duhet të tregojë se është ka përqafuar tashmë ato vlera. Kjo do të jetë thelbësore për të dalë nga hija e Rusisë, me oligarkët dhe grabitqarët e saj kleptokratikë.

Për shembull, megjithëse zhvillimi i një lufte, në parim, mund të justifikojë një proces të shtetëzimit të përkohshëm të aseteve private si fabrikat ose rrjetet e komunikimit, kjo duhet të jetë një metodë e fundit, kur të gjitha mjetet e tjera ligjore rezultojnë të paefektshme. Kjo sepse një hap i tillë është ndërhyrja më e fortë që shteti mund të bëjë në një treg të lirë. Pra, nëse merret në konsideratë sekuestrimi i aseteve, ai duhet t’i nënshtrohet gjithmonë procedurës strikte dhe transparente, me arsyetim të qartë dhe një strategji të besueshme për kthimin e aseteve të përmendura te pronarët e tyre ligjorë pasi të përfundojnë armiqësitë.

Prandaj, raportet e fundit të kompanive që po hyjnë nën kontrollin e shtetit nëpërmjet procedurave jotransparente, mund të ngrenë disa alarme midis miqve ndërkombëtarë të Ukrainës, investitorëve dhe vendimmarrësve të BE-së. Ekziston frika se veprime të tilla mund të nxisin një abuzim me pushtetin që synon rishpërndarjen e pronave private tërheqëse dhe financiarisht fitimprurëse.

Ky nuk është një shqetësim i zbrazët, pasi Ukraina ka një histori negative kur bëhet fjalë për marrjen e detyruar të kompanive private, të cilat jo gjithmonë ishin në dobi të publikut të gjerë. Si e tillë, Ukraina e re, duke pranuar ligjet dhe parimet e saj, ka një përgjegjësi të veçantë për të parandaluar çdo dyshim për sekuestrimin e detyrueshëm të aseteve.

Lufta tani ka arritur në një pikë ku ëndrra e presidentit rus Vladimir Putin për të pushtuar Ukrainën mund të përfundojë së shpejti, me ushtarët e tij të dëbuar përfundimisht. Por kjo luftë nuk ka të bëjë thjesht me territorin. Ajo që ka rëndësi për Rusinë është që Ukraina të mos bëhet kurrë një vend i suksesshëm demokratik dhe me treg të lirë.

Rusia nuk mund t’i lejojë ukrainasit të bëjnë zgjedhjet e tyre, sepse kjo do të minonte kontrollin e Moskës mbi njerëzit e saj dhe satelitët e saj, veçanërisht Bjellorusia. Do të ishte gjithashtu një goditje potencialisht fatale për narrativën e “burrit të fortë” të Kremlinit se e vetmja mënyrë praktike për të shkuar përpara është të kapërcehen “liberalët me vullnet të dobët” dhe të zëvendësohet “demokracia e çrregullt” me “modelin e Moskës”.

I grabitur nga mundësia për të shtypur Ukrainën ushtarakisht, opsioni tjetër më i mirë i Putinit atëherë mund të jetë kthimi në librin e tij të lojërave të dezinformimit dhe përçarjes. Ai do të mirëpriste një kthim te lloji i korrupsionit ekonomik dhe luftimeve të brendshme politike që ai e kupton aq mirë dhe që operativët e tij klandestinë janë ekspertë në këtë krijim.

Kjo do të thotë se edhe pse negociatat në lidhje me anëtarësimin e Ukrainës në BE mund të mos jenë beteja fizike, ato do të jenë ende shumë të rëndësishme në këtë luftë. Sundimi i ligjit, ruajtja e tregjeve të lira dhe kthimi i korrupsionit do të jenë thelbësore për të gjithë ukrainasit që të bëhen qytetarë të lirë evropianë.

Suksesi ushtarak i ka dhënë Ukrainës mundësinë për të ripërtërirë veten. Dhe ndërsa çlirimi i fundit i Khersonit shfaqi flamurin evropian të ngritur së bashku me atë verdh e kaltër të Ukrainës së lirë, ai krijoi një simbol të përsosur të vendit ku ndodhet sot – në pragun e një partneriteti të vërtetë me BE-në dhe në greminën e të qenit i lirë nga Rusia, me gjithë dhunën, cinizmin dhe korrupsionin e saj.

Kryeqytetet demokratike të Evropës janë gati të përfshijnë Kievin në gjirin e tyre dhe Ukraina duhet të përqafojë këtë mundësi për reforma ekonomike dhe përparim.

Slava Ukraina – Rroftë Ukraina.

Autori është ish-president i Polonisë.

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.