Na ndiqni në:


Get it on Google Play Download on the App Store

Çka duhet të bëj Biden për Ballkanin?

123
NULL NULL
12.05.2021 13:38

Përderisa, presidenti i Shteteve të Bashkuara Joe Biden kaloi 100 ditët e tij të para në detyrë, u duk se administrata e tij po vendoste politikën e jashtme më poshtë në agjendën e saj të përparësive për t’u përqëndruar në çështjet e brendshme. Mbase tërheqja e pritur e pandemisë në muajt e ardhshëm për shkak të suksesit të vaksinimit mund të sigurojë hapësirë për presidentin që t’i kushtojë më shumë vëmendje edhe politikës së jashtme.

Biden duket se është përqendruar në arritjen e një marrëveshjeje të re me Iranin dhe përfundimin  “përgjithmonë të luftës ” së SHBA-së në Afganistan. Një rajon ku ai mund të arrijë një fitore të politikës së jashtme është edhe Ballkani. Ndryshe nga Afganistani dhe Iraku, kjo pjesë e Evropës është vendi ku ndërhyrja ushtarake amerikane në vitet 1990 konsiderohet si një sukses i madh.

Tre dekada më parë, Ballkani kapi vëmendjen e atëhershme të Senatorit Biden. Ai ishte fort kritik ndaj luftërave pushtuese të Presidentit Jugosllav Slobodan Millosheviq dhe përkrahu në mënyrë aktive veprimin ushtarak të SHBA-së në Bosnjë dhe Kosovë. Për këtë arsye, zgjedhja e Biden nëntorin e kaluar u festua gjerësisht në këto dy vende dhe solli pritshmëri të larta për përfshirjen pozitive të SHBA-së në rajon.

Shtetet  tjera të ish-Jugosllavisë kanë ecur përpara me integrimin në Bashkimin Evropian dhe në NATO, por, Bosnja dhe Kosova kanë mbetur prapa.

Kroacia është anëtare e të dyjave. Maqedonia e Veriut u bashkua kohët e fundit në NATO ku bisedimet për pranim në BE pritet të fillojnë së shpejti. Mali i Zi është bërë anëtar i NATO-s dhe aktualisht është në bisedime të pranimit në BE. Serbia është e vendosur se do të qëndrojë jashtë NATO-s, por po ecën përpara me negociatat e anëtarësimit në Bashkimin Evropian.

Kjo dinamikë ka lënë Bosnjën pa ndonjë rrugë të qartë drejt BE-së dhe NATO-s në të ardhmen e afërt. Perspektiva e Kosovës për t’u bashkuar është edhe më e largët. E lënë në harresë, ekziston një shqetësim se Bosnja mund të kalojë në një shtet jofunksional të prishur nga tensionet etnike dhe se zhvillimi i Kosovës do të ngecë pa një udhërrëfyes të qartë për anëtarësimin në BE dhe NATO.

Pjesa më e madhe e kësaj ka të bëjë me faktin se për më shumë se një dekadë rajoni është neglizhuar kryesisht nga administratat e njëpasnjëshme të SHBA-së.

Paraardhësi i Biden, Donald Trump ndoqi një politikë të jashtme jokoherente që nuk dha asnjë rezultat të prekshëm. Një samit në Shtëpinë e Bardhë shtatorin e kaluar me udhëheqësit serbë dhe kosovarë nuk arriti të trajtojë çështjen më të ngutshme për të dy vendet: njohjen e pavarësisë së Kosovës.

Biden mund të korrigjojë pasojat e neglizhencës dhe politikave joadekuate të paraardhësve të tij duke ndërmarrë një veprim vendimtar mbi Kosovën dhe Bosnjën.

Ka dy rrugë politike që ai duhet të ndjekë. Së pari, Biden mund të nxisë në finalizimin e procesit të zgjerimit të NATO-s në Evropën Juglindore. Kosova është e etur për t’u bashkuar me Aleancën ndërsa Bosnja ka bërë disa hapa drejt kësaj  dhe megjithë bllokimet e brendshme politike. Shumica nga njësitë e saj, Federata e Bosnjës dhe Hercegovinës, është pro hyrjes në NATO, ndërsa shumica e udhëheqësve politikë të njësisë tjetër – Republika Srpska – janë opozitë aktive dhe kundër kësaj.

Por kjo nuk ishte koiçidencë. Pak më shumë se një dekadë më parë, anëtari serb i presidencës Boshnjake Nebojša Radmanović i dërgoi një letër NATO-s duke shprehur angazhimin e Bosnjës për t’u bërë anëtar i plotë i Aleancës. Ajo që ka ndryshuar që prej vitit 2009 është që udhëheqësit serbë të Bosnjës  në boshllëkun e lënë nga tërheqja diplomatike amerikane  kanë marrë qëndrim zyrtarisht më anti-NATO dhe pro-rus.

Megjithë kundërshtimin publik ndaj anëtarësimit të Bosnjës në NATO, udhëheqësi nacionalist serb boshnjak Milorad Dodik dha dritën e gjelbërt të bashkëpunimit në rritje të vendit me Aleancën, duke përfshirë pjesëmarrjen në stërvitjen Defender Europe 2021 të udhëhequr nga SHBA.

Në fakt, vendimi i Bosnjës për t’u angazhuar në anëtarësimin e NATO-s është pjesë e politikës zyrtare me mbështetjen e udhëheqësve serbë të Bosnjës. Strategjia e fundit e politikës së jashtme të vendit për 2018-2023 ripohoi se ” vazhdimi i politikave në lidhje me NATO mbetet përparësi për institucionet e Bosnjës”.

Administrata e Biden duhet të nxisë ndjekjen e shpejtë të pranimit të Bosnjës dhe Kosovës në NATO. Kjo do t’u jepte të dy vendeve një ndjenjë të ardhmes më të ndritur dhe do t’i ndihmonte t’i ankoronin ato me forcë brenda Aleancës Atlantike. Investimi politik, ushtarak dhe ekonomik amerikan në Bosnjë dhe Kosovë gjatë dy dekadave të fundit do të sigurohet.

Mes reagimit jofunksional të institucioneve boshnjake ndaj pandemisë, udhëheqësit etnikë janë kthyer në luftëra që shërben për të tërhequr vëmendjen e publikut nga korrupsioni i shfrenuar dhe paaftësia e rëndë dhe që rrezikon nxitjen e dhunës.

Shpresa që ekzistonte mbi një dekadë më parë që anëtarësimi në BE dhe NATO mund të përmirësonte disa nga tensionet e krijuara në Marrëveshjet e Paqes të Dejtonit e ka lënë vendin  të pashpresë. Ndjekja e shpejtë e pranimit të Bosnjës në NATO mund të parandalojë që të mos bëhet konflikt tjetër i ngrirë Evropian.

Progresi në ofertën e Kosovës për NATO ka të ngjarë të fillojë reformën dhe zhvillimin në shtetin më të ri të Evropës, i cili ka luftuar gjatë me ngecjen socio-ekonomike. Kjo do të lehtësonte gjithashtu frikën se konflikti me Serbinë mund të rindizet dhe se tensionet në rajonet etnikisht të përziera të veriut mund të përshkallëzohen. Duke bërë presion për integrimin e Kosovës në NATO, administrata e Bidenit do t’i dërgojë një sinjal të qartë Beogradit se Kosova do të shkojë përpara pavarësisht ritmit të normalizimit të plotë. Kjo gjithashtu mund të ndihmojë në presionin ndaj Serbisë për të njohur plotësisht fqinjën e saj dhe për të normalizuar marrëdhëniet.

Së dyti, SHBA duhet të shtyjë BE-në për të siguruar një perspektivë të qartë anëtarësimi për Bosnjën dhe Kosovën. Bosnja është më tej përpara në procesin e bashkimit me BE dhe dhënia e saj si status kandidat për anëtarësim do të ishte thelbësore për ta nxjerrë vendin nga mosfunksionimi i tij aktual. Kjo do t’i siguronte Bosnjës një vrull të vlefshëm për të ndërmarrë reforma politike dhe ekonomike që politikanët boshnjakë nuk do të bënin dhe më e rëndësishmja, do të fitonte qasje në më shumë fonde të BE-së për të investuar në projekte shumë të nevojshme arsimore, shëndetësore dhe infrastrukturore.

Progresi në anëtarësimin e BE-së është gjithashtu shumë i rëndësishëm për Kosovën. Serbia është shumë përpara Kosovës në procesin e negociatave dhe nëse bashkohet së shpejti, ajo mund të bllokojë ofertën e anëtarësimit të Kosovës.

Shtytja amerikane për të rritur stimujt e BE për Kosovën në formën e një statusi kandidat do të ndihmonte në barazimin e situatës aktuale dhe garantimin e anëtarësimit të saj. Statusi i kandidatit për Kosovën do të siguronte në të njëjtën mënyrë si fonde të BE-së për reforma dhe infrastrukturë por gjithashtu do të shërbente për të bërë presion ndaj politikanëve për të ndërmarrë hapa më seriozë në luftën kundër korrupsionit dhe nënzhvillimit ekonomik.

Si përmbledhje, administrata e Biden është në një pozicion unik për të ankoruar Ballkanin në mënyrë të vendosur brenda Aleancës Atlantike dhe për të siguruar paqen në këtë pjesë të paqëndrueshme të Evropës. Të dy shtetet kanë popullsi të vogël dhe integrimi i tyre brenda NATO-s do të ishte me kosto efektive. Biden gjithashtu mund të ndihmojë në përshpejtimin e integrimit të tyre në BE që do të ndihmonte në zhvillimin politik dhe ekonomik të këtyre vendeve.

Mundësia për një shtytje të politikës në këtë drejtim do të paraqitet në 14 Qershor në Samitin e NATO-s në Bruksel. Një sukses i tillë i politikës së jashtme për presidentin e 46-të të SHBA-së është brenda një mundësie të lehtë, i arritshëm në mandatin e tij të parë në detyrë dhe do të përbënte një trashëgimi të qëndrueshme.

Autori i këtij shkrimi Hamza Karçiq është profesor i asociuar në Fakultetin e Shkencave Politike në Universitetin e Sarajevës.

(Botuar në Al Jazeera, përkthyer nga Klankosova.tv)

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.

lajme të ngjashme