A bën bletaria më shumë dëm sesa dobi?

Një e treta e specieve pjalmuese, të tilla si bletët, fluturat, lakuriqët e natës dhe kolibri, janë në rënie në shumë pjesë të botës.

Në Evropë, një në dhjetë lloje bletësh dhe fluturash kërcënohet me zhdukje .

Pa pjalmim – i cili është thelbësor për riprodhimin e shumë bimëve – lloje të shumta bimësh do të pakësoheshin dhe përfundimisht do të zhdukeshin, duke rrezikuar sigurinë ushqimore.

Bajamet, mollët, kafeja dhe luleshtrydhet janë vetëm disa nga ushqimet që varen nga puna e rëndësishme e pjalmimit të bletëve.

Bletët e mjaltit shpesh quhen “pjalmuese të menaxhuara” sepse ato mund të zbuten nga njerëzit.

Megjithatë, shumica e pjalmuesve janë të egër ose “të pakontrolluar”, duke përfshirë më shumë se 20,000 lloje të ndryshme bletësh, mizash, fluturash, tenjash, grerëzash, brumbujsh, tripsash, zogjsh, lakuriqësh nate dhe vertebrorësh të tjerë.

Por, ndërsa popullatat e bletëve dhe fluturave të egra po tkurren, numri i koshereve të bletëve në Bashkimin Evropian është rritur vazhdimisht , duke e bërë BE-në prodhuesin e dytë më të madh të mjaltit në botë pas Kinës.

Pjalmimi nga kafshët kontribuon rreth 5 miliardë euro në prodhimin bujqësor në BE.

Pse polenizuesit e egër janë në rënie?

Ndryshimi i përdorimit të tokës, bujqësia intensive, pesticidet, ndotja, speciet pushtuese, sëmundjet infektive dhe ndryshimet klimatike janë kërcënimet kryesore për pjalmuesit, sipas Platformës Ndërqeveritare për Biodiversitetin dhe Shërbimet e Ekosistemit .

Megjithatë, një studim kanadez i vitit 2023 e lidhi gjithashtu bletarinë urbane me disponueshmërinë më të ulët të polenit dhe rënien e specieve të bletëve të egra.

“Nëse ka shumë bletë mjalti në lagje, pjalmuesit e egër përballen me konkurrencë serioze”, thotë Mario Vallejo-Marin, profesor i botanikës ekologjike në Universitetin e Upsalës.

Kjo ndodh “sepse bletët e egra janë shumë selektive. Ato nuk fluturojnë drejt çdo luleje, por vetëm drejt luleve me të cilat janë përshtatur. Dhe specie të ndryshme vizitojnë lule të ndryshme”, shpjegoi Ignasi Bartomeus, një studiues në Stacionin Biologjik të Doñanës.

A po i shpëtojnë bletarët bletët e gabuara?

“Bletët e mjaltit janë qartësisht të ekspozuara ndaj shumë kërcënimeve, siç janë pesticidet dhe patogjenët”, tha Bartomeus për Euronews, transmeton Klankosova.tv

“Megjithatë, numri i koshereve të bletëve në Evropë është përgjithësisht i qëndrueshëm, dhe në Spanjë, për shembull, është duke u rritur”, shtoi ai.

Për këtë arsye, shumë ekologjistë nuk e konsiderojnë rritjen e bletëve me mjaltë si ruajtje të bletëve. Në fakt, ajo mund të jetë edhe kundërproduktive.

Një studim i botuar në vitin 2024 në revistën Nature Ecology & Evolution zbuloi se humbja e pjalmuesve të egër është më e dëmshme për riprodhimin e bimëve sesa humbja e bletëve të mjaltit.

Efektet negative të bletarisë së mjaltit janë ende shkencërisht të diskutueshme dhe varen nga kushtet specifike mjedisore dhe diversiteti i luleve në secilin rajon.

Raquel Teixeira de Sousa, një ish-studiuese e bletëve në Laboratorin e Bletëve në Oksford, shpjegon se bletaria mbetet shumë e rëndësishme: “Është thelbësore për jetesën e komuniteteve të vogla rurale.” / Klankosova.tv

*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.

*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.